Blekkingar á blekkingar ofan

Það er einkenni þeirra er mest aðhyllast vindorkuver á Íslandi að blekkja fólk. Lítið er gert úr neikvæðum áhrifum slíkra virkjana en mikið gert úr því sem telst til kosta. Þar eru jafnvel stundaðar loftfimleikar sem ekki hafa áður þekkst.

Þetta sést vel þegar kynningarefni og skýrslur þessara fyrirtækja til opinberra aðila er skoðað og einnig í því efni sem fjölmiðlum er fært. Þar er ætíð gert lítið úr stærð vindmillana, ýmist með því að setja vísvitandi rangar stærðir miðað við umhverfið inn á myndir, eða með því að mynda vindmillur úr mikilli hæð þannig þær virki minni. Flestir ættu að þekkja myndina sem svo oft er sýnd í fjölmiðlum, þar sem vindmilla er sett við hlið Hallgrímskirkjuturns. Þar er vindmillan ca. helmingi hærri en turninn, þó staðreyndin sé að þær hugmyndir um vindmillur hér á landi séu flestar upp á hæð sem er vel yfir þrefalda hæð Hallgrímskirkju. Gjarnan eru sýndar myndir erlendis frá og þá gjarnan notað myndefni af litlum vindmillum.

Vitað er að nokkur hávaði er frá vindmillum, en þó halda forsvarsmenn þeirra erlendu aðila er hér vilja reisa slík mannvirki, að ekki heyrist hærra í vindmillum en í ísskáp! Um lágtíðnihljóð vilja þessir aðilar ekki kannast. Þó sannað sé að það valdi verulegum skaða.

Fugladráp er vel þekktur vandi vindmilla. Hér hefur vindbarónum tekist að skauta með öllu framhjá þeim vanda, jafnvel svo að heimild virðist vera að myndast fyrir byggingu fjölda vindmilla í grennd við þekkt varpsvæði hafarna og á mörkum friðlanda.

Þegar svo kemur að telja upp kostina vantar ekki gorgeirinn í vindbarónana. Það er auðvitað erfitt fyrir lítt menntaðan mann að efast um reikniaðferðir fyrrverandi rektors við einn af háskólum landsins. En vissulega verður sú aðferðafræði sem hann beitir að teljast nýlunda, þegar hann er að finna út fjárhagslegan hagnað af byggingu vindmilla. En jafnvel þó ég hafi ekki burði til að efast um aðferðafræðina við þennan útreikning, leifi ég mér sannarlega að efast um forsendurnar sem hann færir inn í þá aðferðafræði sína. Í stuttu máli, samkvæmt eigin sögn rektorsins, fjallar aðferðafræðin út á það að taka eitt af stóriðjufyrirtækjum landsins, hversu mikla orku það notar og deila í hana með fjölda starfsmanna þess. Niðurstaðan er síðan margfölduð með hámarksorkugetu vindorkuveranna. Þarna ætla ég ekki að efast um fyrripart aðferðafræðinnar, enda hún fundin upp af háskólarektor. Síðari hlutinn er hins vegar gagnrýniverður. Hámarksorkugeta vindorkuvera er langt frá orkuframleiðslugetu þeirra. Þetta er auðvitað ekki nein ný staðreynd, enda vindmillur verið í rekstri bæði hér á landi og erlendis um nokkuð langt skeið. Orkuframleiðsla vindorkuvera þykir nokkuð góð ef hún fer yfir 35% af hámarksorkugetu þeirra. Reikna má með að hún geti orðið eitthvað betri hér á landi, meðan vindmillur eru nýjar og lítil bilanatíðni. Gefum okkur að hún gæti orðið allt að 50%, sem er auðvitað nokkur bjartsýni.

Út frá þessum forsendum sínum komst fyrrverandi rektorinn að því, í útreikningum fyrir hóp vindbaróna sem kalla sig Vestanvindur, að heildartekjur af vindorkuverum þess hóps á Vesturlandi, fyrir samfélagið, gæti orðið 22 milljarða króna á rekstrartíma orkuveranna. Þ.e. tæpar 900 milljónir á ári. Þar af eiga sveitarfélögin að skipta með sér 300 milljónum á ári. Stór hluti þessara tekna er í formi útsvars allra þeirra sem munu fá vinnu vegna vindorkuveranna. Þar stendur hnífurinn í kúnni. Ef forsendur rektorsins eru notaðar varðandi fjölda starfa sem mun fást, en seinni hluti aðferðarfræði rektorsins leiðrétt miðað við hugsanlega raunorkuframleiðslu þessara vindorkuvera, þá fækkar fjöldi starfa um helming og tekjum sveitarfélaga einnig. Heildartekjur samfélagsins hljóta einnig að minnka samsvarandi. Þá er niðurstaðan kannski að heildartekjur á hverju rekstrarári vindorkuveranna á Vesturlandi gefi samfélaginu einungis 450 milljónir og af því fái sveitarfélögin að bítast um 150 milljónir. Reyndar, eins og kemur fram í síðasta pistli, þá er ljóst að tekjur sveitarfélaga verður mun minni, þar sem ekki er um að ræða neina atvinnuuppbyggingu í þeim sveitum er vindurinn skal beislaður og hálaunastörfin sem verða til við stýringu veranna verða öll á höfuðborgarsvæðinu. Sum sveitarfélög fá því ansi litlar tekjur meðan önnur fá eitthvað aðeins meira. Jafnvel má búast við að töluverðar tekjur falli til sveitarfélaga utan Vesturlands. Hitt er ljóst að mörg þessara sveitarfélaga munu verða af öðrum tekjum, sem eru í hendi í dag. Þar er nærtækast að nefna ferðaþjónustuna, en einnig má gera ráð fyrir að landbúnaður skerðist verulega í grennd við vindorkuverin. Það leiðir aftur til þess að samfélögin bæklast og fasteignaverð hrynur, með tilheyrandi tekjufalli sveitarfélaga.

Eina atvinnuuppbyggingin sem þessi hópur nefnir er bygging vetnisverkmiðju á Grundartanga, þar sem ætlunin væri að framleiða m.a. flugvélaeldsneyti. Þessi áform er skammt á veg komin og líklegast notuð til að greiða leið fyrir leifum fyrir vindorkuverum. Þetta rímar vel við loftlagsáform ríkisstjórnarinnar og á það spila þessir menn. Loftlagsáform stjórnvalda eru óspart notuð til að rökstyðja bygginu vindorkuvera. Staðreyndin er sú að samkvæmt þeim áformum stjórnvalda þarf vissulega að auka orkuframleiðslu í landinu. Samkvæmt rammaáætlun eru nægir kostir til vatns eða gufu virkjana, til að uppfylla þá þörf. Jafnvel einnig til að framleiða hér eldsneyti úr vetni í stórum stíl, þegar hagkvæmni þess verður viðunandi.

Vatnsorkan kallar vissulega á að land fer undir miðlunarlón og ár geta breyst. Stundum til hins verra en einnig til betri vegar. Auðvitað er sárt að sökkva landi, en það er þó mun minni skemmd fyrir náttúruna en fjöldi vindorkuvera. Mun meira land þarf undir vindorkuver en vatnsorku, til framleiðslu sama magns af orku, að ekki sé nú talað um rekstraröryggið. Líftími vindorkuvera er sagður 25 ár, fer þó eftir því hvort menn eru tilbúnir að endurnýja spaðana á þeim tíma. Líftími vatnsorkuvers er meira en mannsaldur.

Að lokum aðeins um hæð vindmilla, þ.e. þeirra sem áformað er að byggja vítt og breytt um okkar fagra land. Við hér á Skaganum þekkjum vel skorsteininn, sem felldur var fyrir nokkrum árum. Ein vindmilla er eins og þrír skorsteinar hver ofaná öðrum og þar ofaná þarf að bæta við 7 gámum, upp á endann, hvern ofaná annan!

 

 

Ísland verði hluti af orkubrú

Vestanvindur

Maður er hugsi, verulega hugsi. Hvers vegna erum við ekki búin að byggja vindmillur á hvern hól í landinu? Samkvæmt messu trúfélagsins Vestanvindur, þá væri allt svo bjart hjá okkur og smjör dræpi af hverju strái. En svo hugar maður; jú það eru vindmillur víða, ekki síst í Evrópu. Þó er orkuverð þar í hæstu hæðum. Og þegar litið er yfir prestana í trúfélaginu, þá sér maður nokkur kunnugleg andlit, frá því fyrir Hrun. Og svo má ekki gleyma þeirri staðreynd að við erum svo heimsk og vitlaus hér á Íslandi að slíkar vindmillur verða ekki byggðar nema af erlendum aðilum. Það var okkur alla vega tjáð af prestunum í messunni er trúfélagið hélt yfir okkur hérna á Skaganum.

Þessir erlendu aðilar eru franska fyrirtækið Qair, norska fyrirtækið Zephyr, ítalskt fyrirtæki sem kallar sig EM orka hér á landi og Grjótháls en í gögnum um hugmyndir þess fyrirtækis er einungis nefnt að um erlenda aðila sé að ræða. Auk þess kemur Norðurál að þessu verkefni vindbarónanna, þó óljóst sé með hvaða hætti það er. Fátt kom fram á messunni um það. Það eitt að þessir erlendu aðilar hafi tekið saman höndum vekur undrun og spurning hvað samkeppnisstofnum segir við því. Þetta eru jú aðilar sem hafa áform um að framleiða hérna orku, til sölu hér á landi. Eru væntanlega að fara í samkeppni um kaupendur hennar, eða hvað?

Það var margt undarlegt sem kom fram á messunni. Ekki get ég talið upp allt ruglið sem okkur var fært, en ætla að drepa niður á einstök atriði. það var m.a. talið hversu mikla atvinnu þetta skapaði, talað um að á framkvæmdatíma myndu hátt í eitt þúsund manns fá vinnu og að þeim loknum yrðu til í landinu allt að tvöþúsund og fimm hundruð störf. Af þeim yrðu allt að hundrað og fimmtíu vel launuð bein störf við stýringu vindmillana, er gæfu nærsamfélaginu góðar útsvarstekjur. Víst er að á byggingatíma mun mönnun verða að mestu erlendir "sérfræðingar" þ.e. ódýrasta vinnuafl sem finnst. Eins og fram kom á fundinum kunna Íslendingar ekki að byggja vindmillur. Stýring vindmillanna mun ekki fara fram í þeim héruðum sem þeim er ætlað að rísa, heldur verður þeim stýrt frá höfuðborginni. Reyndar má allt eins stýr þeim frá Indlandi, ef því er að skipta. Rúsínan í pylsuendanum er svo öll störfin sem ætlað er að þessi áform öll skili svo til frambúðar, þ.e. hér á vesturlandi. Eins og fram kom hjá fyrrverandi rektor eins af háskólum okkar, var þar notuð nýtísku aðferð við útreikninginn. Skoðað var hversu mikla orku Norðurál notar, í þá tölu var deilt þeim fjöldann er vinna hjá fyrirtækinu, bæði beint og óbeint og síðan var sú niðurstaða margfölduð með þeirri orku er vindorkuverunum er mögulegt að framleiða! Út úr þessum reikningum komust prestarnir að því að hér myndi verða um 2.250 störf, jafnvel mun meira! Þetta er auðvitað einstök aðferð og sjálfsagt ekki verri en hver önnur, enda algerlega óljóst hversu mörg eða hvort yfirleitt einhver störf verða hér til. Hins vegar er hægt með svona reiknikúnstum að fá út miklar tekjur fyrir samfélagið, Að á 25 ára rekstrartíma vindorkuveranna, muni tekjur samfélagsins verða nærri 25 milljörðum króna og af því er sveitarfélögum ætlað  um 7.5 milljarðar, eða rúmlega 300 milljónir árlega. Þetta er vissulega biti sem freistar, þ.e. ef engar efasemdir eru um forsendurnar. Þar má þó í fyrsta lagi nefna aðferðafræðina við útreikninginn en einnig að notuð er hámarks geta vindorkuveranna. Fleira þarf varla til að átta sig á að þarna er um hreina snákaolíu að ræða!

Franska fyrirtækið Qair er með vindorkuver vítt og breitt um Evrópu. Nú vill þetta fyrirtæki nema land hér og hefur fengið ekki minni snilling en Tryggva Herbertsson til að predika sinn málstað hér á landi. Enn eru áform þess fyrirtækis einungis um tvö vindorkuver hér á vesturlandi, í og við Hrútafjörðinn, þó annað þeirra teljist til Dalabyggðar. Hins vegar eru áform þessa fyrirtækis hér á landi mun stærri, eru nánast búin að leggja allt landið undir sig. Nefni einungis tvö særstu þeirra vindorkuvera sem eru í pípum Qair hér á landi, á Melrakkasléttu og í landi Grímsstaða í Meðallandssveit. Þá hefur fyrirtækið nefnt að það hyggist byggja vetnisverksmiðju að Grundartanga, til að nýta hluta þeirrar orku er þeir hyggjast framleiða. Þær hugmyndir eru þó skammt á veg komnar, ekki enn búið að ganga frá landleigu, hvað þá annað. Það er einna helst að sjá að þau áform séu fyrst og fremst ætluð til að liðka fyrir leyfum fyrir vindmillu áformin.

Norska fyrirtækið Zephyr er einnig öflugt í vindmillum erlendis, einkum þó á norðurlöndum. Það fyrirtæki vill einnig nema land hér, feta í fótspor víkinganna. Talsmaður þess hér á landi er enginn annar en Ketill Sigurjónsson, einn heitasti aðdáandi landsins á sæstreng til útlanda. Það var nokkur söknuður af því að hann skyldi ekki sjá sér fært að mæta á messuna á Akranesi, lét rektorinn fyrrverandi tala þar sínu máli. Þar hefði verið hægt að spyrja Ketil að því hvað kom honum til að ljúga að þjóðinni í sjónvarpi, þegar hann sagði vindmillur á Brekkukambi ættu að vera 200 metra háar og að hægt yrði að lækka þær niður í 150 metra með því að fjölga þeim. Þó kemur fram í skipulagsáætlun sem Zephyr lét gera fyrir sig og afhenti Skipulagsstofnun, að vindmillurnar ættu að vera 247 metra háar og hægt að lækka þær niður í 200 metra með því að fjölga þeim. Hvergi í gögnum Zephyr til Skipulagsstofnunar er minnst á að þær gætu orðið 150 metra háar! Ljóst er að hagkvæmni vindmilla liggur í stærð þeirra, þannig að hæstu hugmyndir um vindmillur eru ætíð lágmarkshæðir. Hver er trúverðugleiki manna sem ljúga blákalt að þjóðinni?

Ítalska fyrirtækið EM orka segist vera búið að vinna alla undirbúningsvinnu fyrir vindorkuveri í Garpsdal, eða öllu heldur upp á fjallinu þar fyrir ofan. Þetta segjast þeir vera búnir að vinna í sátt við samfélagið, jafnvel þó alls engin sátt sé á svæðinu um málið, Hugsanlega hafa þeir náð sátt við sveitastjórnir um málið, með loforðum um einhverjar tekjur sem svo aldrei verða að veruleika og hugsanlega eru þeir í sambandi við einhverja burtflutta landeigendur þar vestra, með sömu loforðum. Í öllu falli er sáttin grunn, ef hún er einhver.

Eins og áður segir þá er erfitt að finna raunverulega eigendur að Grjótháls verkefninu. Einungis nefnt að þar liggi erlendir aðilar að baki. Þessir erlendu eigendur eru a.m.k. nokkuð klókir, láta ábúendur þeirra tveggja jarða sem þar eru undir vera sína talsmenn. En jafnvel þó þeir eiga við sína sveitunga, hefur þeim ekki tekist að ná sátt um verkefnið, enda aðrir og tryggari hagsmunir þar í húfi, þ.e. laxveiði.

Fram kom í messunni að ætlun þessara vindbaróna er að framleiða meira en 2.000Mw af orku, bara hér á vesturlandi. Þetta er vissulega nokkuð magn. Sem dæmi er ætlað að Hvalsárvirkjun framleiði 50Mw.  Segjum sem svo að þetta gangi eftir, hvað á þá að gera þegar dettur á logn á vesturlandi og þessi rúmlega 2.000Mw detta úr framleiðslu. Er aðkoma Norðuráls kannski sú að taka slíka skelli? Því miður, þó það fyrirtæki væri tilbúið að vera dempari fyrir vindbarónana er það bara tæknilegur ómöguleiki. Eina stóriðjan sem gæti orðið slíkur dempari er Elkem, en orkunotkun þess segði lítið upp í þessi 2.000Mw. Skellurinn mun lenda á almenningi og fyrirtækjum landsins, með skömmtunum og hærra orkuverði! Og ekki þurfa þeir að spá í hvað kostar að tengja orkuverin við raforkukerfið. Samkvæmt op3 ber landsneti að tengja öll orkuver við kerfið, án kostnaðar fyrir orkuframleiðandann. Sá kostnaður leggst á kaupendur orkunnar.

Þegar litið er yfir þann hóp sem að þessum áætlunum stendur, Hrunhöfunda, sæstrengstalsmenn og ESB sinna, er ljóst að þeir eru ekki með hugann við okkur mörlandann, þó þeir lofi öllu fögru. Þeir horfa til sæstrengs til Evrópu, enda verð á orku þar eitthvað sem eftir er að slægjast. Lágt orkuverð hér a landi freistar þeirra ekki!

Fyrsta skrefið er að fá leyfi til að framleiða orkuna, þá er hægt að sýna fram á að ofgnótt orku sé hér til. Eftirleikurinn er þá auðveldur. Þar sem Alþingi samþykkti op3 þarf ekki meira til en að óskað verði eftir leifi til að leggja slíkan streng. Málið fer þá fyrir ACER, sem að sjálfsögðu samþykkir erindið fljótt, enda þegar í áformum þess að Ísland tengist meginlandinu með rafstreng. Alþingi mun þar ekkert hafa að segja, nema auðvitað að stimpla á pappírana. Þá eru vindbarónarnir á grænni grein en lífskjör hér a landi munu færast aftur um aldir!

Tugmilljarða tekjur af vindorku

Vindorka og mengun

Það er flestum ljóst að vindorka er fjarri því að vera mengunarfrí. Fyrir utan augljósa sjónmengun og hávaðamengun frá vindmillum er vitað að spaðar þeirra eyðast ótrúlega fljótt og að olían sem notuð er á spennana mengast af geislavirkni. Þá er vitað að mikið rask á landi fylgir vindmillum og þau landspjöll eru ekki afturkræf. Þetta er sú mengun sem mest hefur verið rædd opinberlega, en lítið talað um þá mengun sem er þó hættulegust og ein og sér ætti að leiða til þess að öllum hugmyndum um vindmillur ætti að slá strax út af borðinu, bæði hér á landi sem og erlendis. Þarna erum við að tala um SF6 eða brennisteinshexaflúorið.

Brennistenshexaflúoríð SF6, eða sulfur hexafluorid upp á erlenda tungu, er litlaust, lyktarlaust og algerlega ósýnileg gastegund. Gas þetta hefur þann eiginleika að vera einstaklega heppilegt til að kæla niður stóra rafmagnsrofa og er notað til þess. Nú hefur orðið mikil aukning á þessu gasi í mælingum í andrúmslofti Þýskalands og er sú mengun fyrst og fremst rakin til vindmilla. Þó vissulega þetta gas sé einnig notað í öðrum orkuverum, er ljóst að vegna þess hversu óstabílar vindmillur eru, eru oft að stöðva og starta, verður mun meiri mengun frá þeim en orkuverum sem eru stabílli í orkuframleiðslu. Þá kemur endingatími orkuveranna þarna einnig inní, þar sem eyða þarf gasinu þegar orkuframleiðslu er hætt. Endingatími vindorkuvera er einungis talin um 20 ár, meðan vatnsorkuver geta endast meira en mannsævi. 

SF6 er gastegund sem er talið hafa sterkustu gróðurhúsaáhrif allra lofttegunda á jörðinni, 23.000 sinnum meiri áhrif en co2. Reyndar telur IPCC efnið vera 27.000 sinnum öflugra. Hvert eitt kíló sem sleppur út í andrúmsloftið af brennisteinshexaflúoríði jafngildir því losun á 23  - 27 tonnum af co2. Og það tekur einungis 3000 ár fyrir gasið að eyðast eða brotna niður!

ESB vildi banna notkun á SF6, en það var lagst hart gegn því, einkum af vindmillueigendum. Að lokum náðist samþykki um bann við notkun þess, í nýjum búnaði eftir árið 2030. Siemens telur sig hafa leyst vandann, en sú lausn er dýr. Því er ljóst að SF6 mun verða notað þar til bannið tekur gildi, með tilheyrandi mengun fyrir lofthjúp jarðar. Og meðan svo er, er erfitt að átta sig á hagnaðnum við beislun vindsins. Að minnsta kosti er ljóst að hagur lofthjúpsins versnar, þó hugsanlega einhverjir gróðapungar nái að fylla vasa sína. 

Eins og áður segir hefur orðið umtalsverð aukning af SF6 í andrúmsloftinu í Þýskalandi. Sjálfsagt víðar, en þar vantar mælingar, bæði fyrir og eftir vindmilluæðið. Hér á landi eru sjálfsagt engar mælingar til á þessu efni í andrúmsloftinu. Eftirlitskylda um meðferð á brennisteinshexaflúoríði er í molum um allan heim. Það er vitað hversu mikið af því er framleitt og selt á hverju ári, það er einnig vitað hversu miklu SF6 er komið til eyðingar. Þarna á milli er mikið gap, mun meira framleitt en eytt. Það segir að mikið magn af brennisteinshexaflúoríði hefur sloppið út í andrúmsloftið, með tilheyrandi mengun lofthjúpsins. Í Þýskalandi berast böndin að vindorkuverum.

Sem betur fer hefur okkur hér á landi tekist að halda aftur af byggingu stórra vindmillugarða. Einungis eitt sveitarfélag hefur breytt skipulagi til handa vindbarónum, en það er Dalabyggð. Önnur sveitarfélög hafa ýmist hummað nálið fram af sér eða segjast ætla að bíða leiðsagnar stjórnvalda. Þá er virkjanasvæðið fyrir ofan Búrfell klárt til slíkrar uppbyggingar, enda þegar skipulagt sem slíkt. Það má alveg koma fram að einn ráðherrann tengist áformum um vindmillur í Dalabyggð, eða réttara sagt eiginkona hans og faðir hans. Kannski er það skýring þess að það sveitarfélag, eitt íslenskra sveitarfélaga, hefur glapist til að breyta skipulagi fyrir vindbarónana.

En nú er ljóst að þeir aðilar sem að áformum um byggingu vindmilla hér á landi, eru teknir að ókyrrast. Inn um lúguna hjá okkur íbúum á vesturlandi kom einblöðungur, tilkynning um fundarboð. Að þeim fundi standa EMOrka, Qair, Zephyr og Grjótháls, auk þess sem Norðurál hefur látið undan að setja nafn sitt á fundarboðið. Dagskráin er einföld, fjórir erindrekar munu halda ræður yfir þeim sem mæta. Þetta verður sannkölluð messa þar sem gestir eiga að meðtaka boðskapinn og auðvitað er ekki gert ráð fyrir fyrirspurnum kirkjugesta. 

Þarna sameinast helstu erlendu vindbarónarnir í því að reyna að siða sauðsvartan almúgann!

Að flækja fyrirsjáanleikann

Umhverfis- orku og loftlagsráðherra (nokkuð dýr titill) telur að auka þurfi fyrirsjáanleik í kaupum á rafbílum. Fyrirsjáanleikinn var hins vegar nokkuð skýr, allt fram undir síðastliðið vor. Ívilnanir voru miðaðar við kaup á fyrstu 15.000 bílunum, en áttu síðan að leggjast af. Þetta vafðist ekki fyrir neinum og fyrirsjáanleikinn mjög skýr. En á vordögum ákvað ríkisstjórnin, eftir kröfum innflytjenda bílanna, að hækka þetta mark í 20.000 bíla. Þar með var fyrirsjáanleikinn horfinn út í veður og vind. Og enn ætlar ráðherrann með langa titilinn að auka á flækjustigið. Nú með hálfkveðnum vísum um nýjar ívilnanir til kaupa á rafbílum. Ekkert kemur þó fram í hverju þær ívilnanir liggja. Hann flækir bara fyrirsjáanleikann.

Við Íslendingar erum einstaklega nýjungagjarnt fólk. Þurfum alltaf að versla það nýjasta sem kemur á markaðinn. Því er næsta víst að jafnvel þó engar ívilnanir hefðu komið til og jafnvel þó eigendur rafbíla hefðu frá upphafi þurft að greiða sinn hluta til vegakerfisins, væri rafbílaeign lítið minni en hún er í dag. Það þurfti engar skattaívilnanir til að þjóðin færi á kostum þegar flatskjáir komu fyrst á markað. Snjallsímavæðingin hér á landi hefur tekist með ágætum þó engar skattaívilnanir komi til. Nú er hvert mannsbarn frá grunnskólaaldri með slík tæki í vasanum og flestir eru með dýrustu og nýjustu símana hverju sinni. Efnahagur skiptir þar litlu, snjallsíminn er látinn ganga fyrir öðrum nauðsynjum.

Megin ástæða þess að ekki eru fleiri rafbílar hér á landi er ekki skattaívilnanir. Ástæðan er að framleiðendur hafa ekki undan að framleiða rafbíla. Innflytjendur fá ekki nægt magn til landsins. Fleiri mánaða bið er eftir slíkum bílum hjá flestum umboðum. Þarna skipta skattaívilnanir minnstu máli.

Staðreyndin er sú að kaupendur rafbíla eru fyrst og fremst þeir er betur hafa það. Hástéttin og millistéttin. Hástéttin þarf ekki ívilnanir og millistéttin sem slíka bíla verslar, tekur bara hærra lán í bönkunum, enda þeir einstaklega viljugir til að lána til slíkra kaupa. Þeir sem minnst hafa milli handanna verða hins vegar að aka áfram á eldsneytisbílum. Það fólk hefur ekki efni á að nýta sér þessar skattaívilnanir. Hins vegar lendir á því fólki auknir skattar svo hægt sé að niðurgreiða bílana fyrir hástéttina!

 

Boðar nýjar ívilnanir vegna rafbíla

Það er betra að vakna og pissa en...

Það er betra að vakna og pissa en pissa og vakna. Stjórnmálamenn í Noregi eru nú vaknaðir við þá ónotatilfinningu að hafa migið undir, meðan þeir íslensku liggja enn í hlandi sínu.

Orkupakki 3 frá ESB, sem EES löndum var ætlað að samþykkja, fékk mikla gagnrýni. Lærðir menn með þekkingu á málinu, vöruðu eindregið þjóðþingin við að samþykkja þennan orkupakka, bentu á að sjálfræði þjóðanna yrði skert verulega varðandi orkumál. Nú hefur þetta sannast í Noregi, en enn erum við ótengd meginlandinu, þó sumir sjái þar einhverjar ofsýnir. Íslenskir stjórnmálamenn láta sig enn dreyma, liggjandi í hlandi sínu!

Vissulega er það svo að ríkin eiga enn sínar orkulindir og dreifikerfi. Noregur á m.a.s. strengina er tengja landið við meginland Evrópu. Það dugir þó ekki til, því Noregur ræður ekki lengur hvert né hversu mikla orku skuli selja. Þar er undirstofnun ESB, ACER með öll völd. Í þeirri orkukrísu sem skollin er á meginlandinu og menn vilja kenna við stríðið í Úkraínu, þó auðvitað hún stafi fyrt og fremst af rangri orkustefnu ESB, hefur sambandið nýtt þessa undirstofnun sína til að totta eins mikla orku frá Noregi og hugsast getur. Ástandið í Noregi er því orðið vægast sagt skelfilegt. Verð á orkunni hefur tífaldast og það sem skelfir þó meira er að Noregur er að fara inn í veturinn með hálf tóm miðlunarlónin. Það stefnir því í mikinn orkuskort er líður á veturinn og eina leiðin fyrir þá verður að kaupa orku af sveltandi orkumarkaði meginlandsins. Eitthvað mun sú orka kosta! Ekki víst að norski olíusjóðurinn dugi þá lengi til niðurgreiðslna á raforkunni.

Enn sleppum við hér á landi. Það eru þó vissulega blikur á lofti. Einkum er tvennt sem gæti breytt þessari stöðu okkar og orkuverð hér farið í hæstu hæðir. Fyrst er auðvitað að nefna sæstreng til meginlandsins, en enn eru menn að halda þeirri hugmynd uppi hér á landi. Afstaða ESB í því máli er skýr, enda slíkur sæstrengur inn í þeirra plönum og verið lengi.

Hitt atriðið er aðild Íslands að ESB. Síðast í dag voru nokkrir stjórnmálaflokkar að boða inngöngu í sambandið. Þeir fara auðvitað öðrum orðum að þeirri tillögu sinni, vilja "skoða samning" og velja svo. Það er eins og þetta fólk sé ekki með öllum mjalla. Það er ekki um neinn samning að ræða, einungis hversu hratt og vel okkur tekst að aðlaga okkur að lögum og reglum ESB. Þáverandi utanríkisráðherra var minntur rækilega á þetta á fréttamannafundi með Stefáni Fule, eins og sést í þessu myndbandi. Það eru engar undanþágur frá lögum og reglum ESB. Fyrir samþykkt Lissabonsamningsins var hægt að fá frest á aðlögun minniháttar mála, en þó einungis til skamms tíma. Eftir að hann tók gildi, í byrjun desember árið 2010, var slíkum frestum úthýst.

Viðræður um aðild eru því einungis um hversu vel gengur að aðlagast hverjum kafla þeirra og að lokinni aðlögun er viðkomandi kafla lokað með samþykki viðræðunefndar ESB. Eftir að aðlögun allra kafla er lokið og þeir samþykktir af sambandinu, fara þeir til samþykktar allra aðildarþjóðanna. Eftir samþykkt þeirra er umsóknarland hæft til aðildar í ESB, enda búið að aðlaga stjórnkerfið, lögin og reglurnar, að fullu að lögum og reglum ESB. Þessa aðferðarfæði er svo oft búið að segja að allir landsmenn ættu að þekkja hana. Það er ekki verið að semja um eitt né neitt, einungis að uppfylla kröfur sambandsins til aðildar.

Hitt liggur ljóst fyrir að ef landráðamönnum tekst það ætlunarverk að koma landinu undir stjórn ESB, þurfum við ekki lengur að spá neitt í orkumál hér á landi, né neitt annað. Þá mun hver einasta lækjarspræna verða virkjuð, allir hverir landsins beislaðir og vindmilluófreskjur reistar á hverjum hól! Og öll orkan flutt með sæstrengjum til meginlandsins.

Hausar fjúka

Það verður ekki annað sagt en að Pútín er duglegur að losa sig við andstæðinga sína, jafnt innan sem utan landamæranna. Minnir nokkuð á ástandið í Rússlandi á árunum fyrir seinni heimstyrjöldina, þegar Stalín lét sem mest að sér kveða innan eigin landamæra. Geðveikin hjá honum var slík að þegar Þjóðverjar réðust inn í Rússland var Stalín búinn að farga flestum reyndum herforingjum sínum og stóð uppi með höfuðlausan her.

Pútín hefur einnig verið duglegur að farga sínum herforingjum, en virðist þó leggja meiri áherslu á að losa sig við þá sem gætu ógnað honum á viðskiptasviðinu. Í dag eru það jú peningar sem stjórna.

Annars þyrfti sá fréttamaður er skrifar viðhengda frétt aðeins að rifja upp stærðfræðikunnáttu sína. Hann segir Nosov hafa fallið í febrúar síðastliðinn, 41 árs að aldri, fæddan 1978?!

Fannst látinn á eyju

Lofa skal það sem gott er

Lofa skal það sem gott er og lasta það slæma. Nú hefur fjárlagafrumvarpið fyrir næsta ár litið dagsljósið. Sem von er eru stjórnvöld dugleg til að mæra frumvarpið meðan andstaðan lastar það. Því ekki nema eitt í stöðunni, að þvælast í gegnum þetta hundleiðinlega rit fjármálaráðuneytisins.

Fyrst skal lofa það sem gott er í frumvarpinu, enda mun fljótlegra en hitt. Kílómetragjald í stað eldsneytisgjalds er auðvitað stórt skref til bóta. Vandinn er þó að svo virðist sem eigi að leggja á kílómetragjald á alla bíla en sjá til með hvenær eldsneytisgjaldið verður tekið af. Hvenær er svo aftur hulin ráðgáta.

Fækkun ríkisstofnana er annað þjóðþrifamál. Þar skiptir þó mestu máli hvernig að hlutum verður staðið. Ef ætlunin er að gera það eitt að sameina stofnanir og gera þær enn stærri og afkastaminni en nú er, er betra heima setið en af stað farið. En auðvitað er þetta svo sem ekki ný hugmynd, sennilegast eitthvert ofnotaða loforð sjálfstæðisflokks frá upphafi, sem þeim hefur aldrei tekist að standa við.

Þriðja málið sem þakka má úr þessu frumvarpi er að þar er notast við rétta verðbólgumælingu, þ.e. samræmda mælingu. Ekki notuð sér íslenska mælingin sem Seðlabankinn vill notast við. Þetta er kannski viðurkenning á að hér skuli breyta viðmiðum í mælingu verðbólgunnar.

Þá er komið að hinu sem má lasta. Reyndar verður að segjast eins og er að þetta frumvarp ráðherrans er eitt allsherjar flopp. Samdráttur á flestum sviðum, en þó sýnu mestur á þá sem minna mega sín. Skattheimta er aukin og sama er þar upp á borðum, mest hjá þeim sem minna mega sín. Það sem þó kemur kannski mest á óvart er að aukin skattheimta, en hún hefur sjaldnast skilað auknum tekjum í ríkissjóð. Þetta hefur flokkur fjármálaráðherra predikað í áratugi.

Hef áður minnst á aukinn skatt á bíleigendur. Þeir sem minna hafa milli handanna munu mest finna fyrir þeim skattauka. Hinir fjáðu, sem efni hafa á að aka nýjum rafbílum munar litið um að þurfa að koma að borðinu við viðhald og endurbyggingu vegakerfisins. Hinir minna fjáðu, sem ekki hafa efni á rafbíl, en hafa þurft að standa undir kostnaði við vegahaldið, munu þurfa að auka þann kostnað enn frekar. Auðvitað er það svo að hluti bíleigenda þarf í raun ekki að eiga og reka bíl, þ.e. þeir sem búa við þann lúxus að hafa aðgengi að almenningssamgöngum. En hinir, landsbyggðabúar, búa ekki við slíkan lúxus og verða að eiga bíl. Það fólk þarf að sækja sér alla þjónustu, gjarnan um langan veg, hverju nafni sem slík þjónusta nefnist. Umferð mun minnka við þessa auknu skatta og ekki víst að auknar tekjur ríkissjóðs muni skila sér. Þá mun þessi aukning skattheimtu leiða til hækkandi flutningskostnaðar og hærra vöruverðs. Hvar eru landsbyggðaþingmennirnir?

Allar rannsóknir verða skornar niður, hvort heldur er í tengslum við sjávarútveg eða annað. Þessar rannsóknir skila þó flestar miklum tekjum í ríkissjóð og nefni ég sem dæmi rannsóknir á losun co2 úr jarðvegi. Þar er fullt tilefni til stór aukinna rannsókna, enda gætu rauntölur þar skilað mikilli minnkun á losun okkar, miðað við núverandi áætlun. Fleiri rannsóknir má nefna, en staðreyndin er sú að rannsóknir leiða til þekkingar og þekking skilar auði.

Einn stærsti einstaki tekjuliður til hækkunar frumvarpsins er virðisaukaskattur. Þar eiga tekjur að aukast um heil 20%, án þess að breyta tekjustofninum. Þetta á að koma til af aukinni neyslu landsmanna. Þessi tekjuaukning á að gefa ríkisjóð alls 67 milljarða króna. Það þarf vart snilling til að átta sig á að þarna er verulega ofmetin geta landsmanna, á tímum samdráttar. Minnir óneitanlega nokkuð á þá hagfræði sem stunduð var hér á landi fyrir hrun.

Fyrirhuguð sala á Íslandsbanka er eitt af tekjuliðum frumvarpsins. Þar er áætlað að ríkissjóður muni ná inn nærri 76 milljörðum króna. Með þessari sölu næst að minnka halla ríkisins úr 132.4 milljörðum niður í 56.6 milljarða. Þetta eru einskiptis tekjur. Um þessa sölu er vægast sagt skiptar skoðanir, ekki síst vegna þess hvernig til tókst síðast er hlutur úr bankanum var seldur. Það er því ekki víst að sátt verði um söluna og jafnvel þó hana mætti mynda, þarf jú kaupanda. Ástandið í heiminum í dag er ekki beint heppilegt til bankasölu.

Í krónutölum munu framlög til heilbrigðismála hækka, en það á þó ekki við um þjónustu aldraðra eða öryrkja. Þar munu framlög lækka í krónutölu, til viðbótar við verðbólgu. Þó liggur vandinn einmitt á þeim slóðum. Vanda sjúkrahúsa má að stórum hluta rekja til þess að ekkert úrræði er fyrir þá sem ekki geta lengur hugsað um sig sjálfir. Lenda á spítölum vegna þess að ekki er til pláss á sjúkraheimilum fyrir aldraða. Þá er ljóst að meðan málaflokkurinn í heild sér fær færri krónur en fyrir ári, munu tekjur þess fólk sem fá greiðslur frá ríkinu ekki geta haldist í við verðbólguna og voru þær nógu litlar fyrir.

Lengi mætti halda áfram að þylja upp vankanta fjárlagafrumvarpsins. Rauði þráðurinn er þó sá að útgjöldin ýmist standa í stað, þó oftast lægri, í krónutölum, meðan tekjur eru áætlaðar ríflegar. M.a. með aukinni skattheimtu en einnig ofmati á tekjum. Að tekjum skuli haldið við eða ofan verðbólgunnar meðan gjöldin lækka verulega, eru langt undir verðbólgu.

Þetta er verðbólguaukandi fjárlagafrumvarp.

 

Stóra breytingin verður kílómetragjaldið

Vetur

Nú síðustu daga hefur verið óvenju hlýtt hér á suð-vestur horni landsins. Hiti jafnvel skriðið upp undir 20 gráðurnar á stöku stöðum. Þetta er vissulega ánægjulegur sumarauki, eftir einstaklega kalt og leiðinlegt sumar, þar sem tveggja stafa tala á hitamælinum var fátíð og skýjahulan náði oftar en ekki til jarðar og var þaulsetin.

En nú eru breytingar. Lauf trjánna er farið að skipta litum, sannindi þess að sumri er farið að halla. Og nú í kvöld líkur sumrinu endanlega og vetur tekur völdin. Boðberi vetrar, kulda og eymdar, Gísli Marteinn kominn á skjá landsmanna, enn eitt árið. Þá verður ekki lengur um villst, veturinn leggst með þunga yfir land og þjóð.

En það er hins vegar gott hversu vel með á nótunum RUV "okkar allra" er og hversu vel þeir fóðra okkur á helstu og mestu fréttum heimsins hverju sinni. Fyrir tveim dögum sögðu þeir okkur frétt af mexíkóskri mær, sem nú býr í borg englanna í Bidenlandi, þar sem sumarið er allt árið. Mær þessi kallar sig Mapamota, stundar þar lögbrot hverja nóttu og þykir takast það með eindæmum vel. Það fer um mann hrollur að hugsa til þess að kannski hefði maður misst af þessari stórfrétt. En þökk sé RUV, sem stendur ætíð vaktina fyrir okkur, fylgist með facebook og tinder svo þjóðin fái nú örugglega nýjustu og "áreiðanlegustu" fréttir, hverju sinni.