Sirkusinn við Austurvöll

Þegar eitthvað klikkar eða slys verða í sirkusum eru trúðarnir kallaðir á sviði. Til að draga athygli fólks frá því sem misfórst.

Nú er athygli þingmanna og almennings dreginn að einhverjum minniháttar dægurmálum, meðan verið er að fórna stjórnarskrá okkar og lýðveldi yfir til ESB og fórna afkomu okkar um alla framtíð.

Landráðamenn kallast þeir sem þessa bókun samþykkja.

Bókun 35 hraðað á þingi

Blekkingar á blekkingar ofan

Þá er yfirferð umhverfisráðherra um landið hafin. Ferð til að sá sem mestum blekkingum í huga fólks, svo liðka megi fyrir stórmengandi og algjörlega óafturkræfum vindorkuverum. Þar skiptir ekki sannleikurinn máli, einungis blekkingar.

Fyrst þegar ráðherra kynnti skýrslu starfshóps síns, fann hann það út að Ísland væri 30 til 50 árum á eftir öðrum þjóðum í nýtingu vindorkunnar. Þó er ekki orð um þá fullyrðingu ráðherrans í sjálfri skýrslunni. Nú nefnir hann að staðsetning vindorkuvera skipti mestu máli og vissulega má segja að staðsetning hafi komið fram í skýrslunni. Engin afstaða var þó tekin til þess máls í henni, frekar en öðrum atriðum. Og fráleitt að segja að staðsetning eigi einhvern stórann hlut í afurð stýrihópsins.

En þetta skiptir þó minnstu máli. Að við séum á eftir öðrum þjóðum í nýtingu vindorkunnar gefur okkur þann kost að læra af mistökum annarra. Um staðsetninguna þarf vart að ræða, enda vart til sá blettur á Íslandi þar sem vindorkuver mun ekki sjást, hvort heldur er frá byggð eða einstökum náttúruperlum okkar. Mun í öllu falli rýra okkar fallega land og rýra þá stoð hagkerfis okkar sem við köllum ferðaþjónustu.

Það sem mestu skiptir í umræðunni um vindorkuver er hvort vindorka sé hrein og afturkræf. Hvorugt stenst skoðun. Vindorkuver er mjög mengandi orkukostur. Augljóslega er sjónmengun þeirra mikil,  örplastmengun frá þeim er gífurleg, skaðlegar gastegundir eru mjög miklar, olíumengun er viðvarandi, auk þess sem rekstrakostnaður þeirra er mun meiri en vatnsorkuvera. Þá má ekki gleyma þeirri staðreynd að vindorkan er mjög óstöðug, jafnvel svo að uppsett afl þeirra þarf að vera 60 - 70% hærra en nýtanleg orka, Og landsvæðið sem vindorkuver þarf til rekstrar er allt að 90% meira en landsvæði fyrir vatnsorkuver, með uppistöðulóni. Það er ekki með neinum hætti hægt að réttlæta vindorkuver, meðan vatnsorka er í boði.

Ég er enn að velta fyrir mér fullyrðingu ráðherrans um 30-50 árin. Hvernig hann komst að þeirri niðurstöðu, þrátt fyrir að ekkert hafi verið um það rætt í sjálfri skýrslunni.

Ef við skoðum söguna, þ.e. beislun vinds til raforkuframleiðslu, kemur í ljós að fyrsta vindtúrbínan var reist fyrir 136 árum síðan, af Charles F Brush. Þetta var nokkuð stórt fyrirbæri en orkuframleiðslan lítil. Þetta þróaðist þó upp í að farið var að framleiða litlar vindtúrbínur við sveitabæi og náðu nokkrar slíkar að komast hingað til lands. Þær voru vægast sagt óstöðugar og varla hægt að treysta á þær á neinn hátt.

Það var svo Palmer Cosslett Puttman sem fyrstur kom fram með vindtúrbínu sem hafði yfir 1 MW uppsett afl. Má segja að það hafi verið upphafið af þeirri þróun sem nú á sér stað. Þetta var fyrir 82 árum síðan. Þessi vindtúrbína Puttmans gekk þó ekki nema um 1000 tíma, þar til spaðarnir rifnuðu af henni og þar með lauk þeirri tilraun.

Næstu fjörutíu ár þar á eftir skeði ekkert í nýtingu vindorkunnar, utan auðvitað til þurrkunar á þvotti. Það er því ekki nema um 42 ár síðan byrjað var fyrir alvöru að virkja vind til raforkuframleiðslu. Því skítur nokkuð skökku við að ráðherra telji okkur vera allt að 50 árum á eftir öðrum þjóðum í nýtingu vindorkunnar.

En blekkingaleikur á ekkert skylt við staðreyndir. Þar gilda allt önnur lögmál. Sem dæmi um blekkingaleikinn, utan þess sem að ofan er talið, má nefna hvernig orðræðan er. Það er talað um vindmillur og vísað þar í litlar og sætar kornmillur á örkum Hollands og fleiri ríkja. Allar aðrar þjóðir gera greinarmun á vindmillum og vindtúrbínum, enda eðli þeirra gjör ólíkt og stærð, umfang og sjónmengun fjarri því sambærileg. Þá er gjarnan talað um vindlundi, eða vindgarða, þegar blekkingum er haldið fram. Þetta á ekkert skylt við lundi eða garða, heldur er um að ræða risastór vindorkuver sem taka yfir stór og mikil landflæmi. Afturkræfni er gjarnan nefnd í þessum blekkingum, en fráleitt er að skila aftur viðkvæmu hálendinu til sama vegar, þegar vindorkuverið hefur lifað sína daga. Jafnvel þó lagt yrði í þann gífurlega kostnað að brjóta upp og eyða undirstöðum vindtúrbínanna og fjarlægja allt það sem fylgir hverju slíku mannvirki, mun taka landið sjálft hundruð ára að verða samt aftur. Að ekki sé talað um þá gífurlegu losun co2 við slíka hreinsun.

En, eins og áður hefur komið fram, blekkingarleikur á ekkert skylt við staðreyndir. Hitt er alvarlegra, þegar ráðherrar ganga fram fyrir skjöldu og stunda slíkan blekkingaleik fyrir mis gæfulega ævintýramenn, gjarnan erlenda. Síðast þegar stjórnmálamenn og stjórnvöld stunduðu slíkan blekkingaleik fór landi nánast á hausinn og fjöldi fjölskyldna lenti á vergangi. Og enn á að fórna landi og þjóð!

 

Staðsetningin helsta álitamálið

30 til 50 árum á eftir ...

Skýrsla starfshóps umhverfis og iðnaðarráðherra um nýtingu vindorku var opinberuð við mikla athöfn síðasta miðvikudag. Ráðherrann var ekki lengi að sjá kjarna skýrslunnar, "Ísland 30 til 50 árum á eftir öðrum þjóðum". Svo mörg voru hans orð. Reyndar kemur þetta hvergi fram í sjálfri skýrslunni, en hvað með það. Frasinn er góður að mati ráðherra. Og forsætisráðherra hamrar síðan járnið í fréttum á ruv, þar sem hún hræðir okkur landsmenn með miklum komandi sköttum, takist ekki að minnka hér losun co2 út í andrúmsloftið, en mat þeirra allra heilögustu í Brussel er að okkur gangi það frekar illa.

Aðeins um skýrsluna, eða kannski öllu heldur bókina. Þar kemur fátt fram. Í skipunarbréfi starfshópsins kemur fram hvaða atriði skuli skoðuð. Þessi atriði eru talin upp aftur og aftur, án neinnar niðurstöðu. Greinilegt að hópurinn þorði hvorki að segja af eða á eð nokkurn skapaðan hlut. Þó má segja að ef skýrslan er grannt skoðuð, að nýting vindorku hér á landi sé vart gerleg. Í lokaorðum kristallast kjarkleysi hópsins til að taka afstöðu til málsins, en þar segir m.a.: 

"Starfshópurinn telur brýnt að stjórnvöld setji skýra stefnu um hagnýtingu vindorku, óháð
því hvort hún falli undir lög 48/2011 um rammaáætlun eða ekki. Vel útfærð og formlega
samþykkt heildarstefna myndi án vafa geta myndað skýran ramma fyrir alla þá aðila,
opinbera sem einkaaðila, sem vinna að málefninu og getur stuðlað að sátt".

Frekar þunnur endir á langri bók, svo ekki sé meira sagt.

Ráðherra umhverfis og auðlindamála telur hins vegar skýrsluna mikið afrek. Eins og áður segir gat hann lesið úr henni að við værum langt á eftir öðrum þjóðum í nýtingu vindorkunnar, auk þess sem hann taldi skýrsluna vera kjörna til að vinna frekar að framgangi vindorkuvera hér á landi. Allir vita hvar hugur ráðherrans liggur í því efni. Kannski einhverjir hagsmunir fyrir hann, svona eins og suma kollega hans. 

Það er stundum sagt að við Íslendingar viljum alltaf finna upp hjólið, aftur og aftur. Þetta hefur á stundum leitt þjóðina í mikla eymd. Skemmst að minnast bankahrunsins, á þessari öld en hugsa má lengra aftur í tímann, jafnvel aftur til þrettándu aldar, til að sjá hversu vitlausir við erum. Að vera 30 til 50 ár á eftir einhverjum öðrum gefur þann kost að læra af mistökum þeirra. Svo er með nýtingu vindorkunnar. Við getum lært af mistökum þeirra sem eru komnir svo langt fram úr okkur á því sviði. En nei, íslensk stjórnvöld vilja ekki læra, þau vilja finna upp hjólið!

Orðum fylgir ábyrgð. Það er háalvarlegt mál þegar ráðamenn þjóðarinnar lofa einhverju sem ekki er hægt að standa við, sér í lagi í samskiptum við aðrar þjóðir. Ísland gerðist aðili að Kyoto bókuninni og hefur fylgt þeim þjóðum eftir sem að henni komu í markmiðum að minnkandi losun co2 út í andrúmsloftið. Markmiðum sem allir vita að ekki verður náð. En okkar forsætisráðherra bætti um betur á einum þeirra funda sem þjóðhöfðingja flugu til og lofaði að Ísland yrði kolefnislaust árið 2040 og að árið 2030 yrði samdrátturinn kominn í 40%. Hins vegar er talað um 30% minni losun meðal annarra þjóða og það markmið er víst í húfi, hjá okkur. Náist það ekki munum við þurfa að greiða háar upphæðir fyrir kolefniskvóta, af einhverjum sjóðum sem eru á höndum ESB. Strax í upphafi var séð að þessu markmiði yrðu vart náð og alls ekki hér á landi, þar sem orkuskipti til húshitunnar hafði þegar farið fram og ekkert tillit tekið til þess. Þetta er sú orkunotkun sem vegur hæst í almennri orkunotkun og algjörlega galið að ekki skuli tekið tillit til þess. Þá er spurning hvaða áhrif á þessa útreikninga háu herranna í Brussel, sala slíkra kvóta úr landi hafa. Þurfum við að kaupa kolefniskvóta erlendis frá, vegna þess að orkan okkar er sögð vera framleidd með kjarnorku og kolum?

Það er ekki tilviljun að forsætisráðherra bryddar upp á þessu malefni í fréttum. Helstu rök vindbaróna fyrir að leggja land okkar undir slíkan óþrifnað sem vindorkuver eru, er einmitt skuldbinding okkar til kolefnisjöfnunar. Þeir hafa þó vit á að nefna ekki kolefnisleysi, eins og ráðherra, enda slíkt með öllu ófært.

Vindorkan hefur verið nýtt erlendis um nokkurn tíma, 30 til 50 ár að mati orkumálaráðherra, en staðreyndin er að nýtingin á sér mun lengri tíma. Þó við förum nú ekki aftur til miðalda, þegar vindur var látinn knýja kornmillur, hefur vindur til raforkuvinnslu verið þekktur um langa tíð. Smárellur á sveitabæjum var víða þekkt, jafnvel hér á landi. Seinna fóru stærri mannvirki að sjást erlendis, þó hér væri þróun hæg. Það sem kannski veldur er að við þurfum ekki vindorkuver, ólíkt ýmsum öðrum þjóðum. Við höfum nægt vatn og vatnsorkuver hefur alla yfirurði yfir vindorkuna. Stöðugleiki vindorku er mjög lítill, jafnvel svo að setja þarf upp meira en helmingi meira uppsett afl en það sem nýtist. Það eitt og sér gerir vindorkuna óhagstæðari en vatnsorkuna. Landsvæði sem þarf fyrir vindorkuver er margfalt meira en fyrir vatnsorkuver, að miðlunarlónum meðtöldum.

Að bera Ísland saman við þjóðir eins og Danmörk, þar sem engin virkjanleg á rennur, er fráleitt. Vindorkuver geta undir einstökum tilfellum verið réttlætanlegar, svo sem á eyjum og svæðum þar sem enginn annar hreinorkugjafi er til staðar. Reyndar er langt seilst að kalla vindorku hreinorku. Liggur nærri olíuorkuverum að hreinleika og mun óhreinni en gasorkuver. En það er efni í annan pistil. Seinna.

Ísland 30 til 50 árum á eftir

Draumórar, fallegur texti og fráleit kostnaðaráætlun

Þá er hvítbók Reykjavíkurborgar varðandi snjóhreinsun komin út. Fallegur texti og margar hugmyndir, svo sem að snjómagn skuli ráða snjómokstri og upphitun gatna með hitaveitu, ásamt fleirum undarlegum hugmyndum.

Það er þó ekki fyrr en búið er að pæla í gegnum allan fallega textann, fyrstu 28 blaðsíðurnar af 32 og kostnaðaráætlunin á síðustu fjórum blaðsíðunum er skoðuð, sem sést hvað þessi vinna er lítils virði og byggð fyrst og fremst á draumórum.

Ef tekin eru dæmi úr kostnaðaráætluninni, sem samtals hljóðar upp á 190 milljónir má nefna einn þátt sem hugsanlega getur staðist raunveruleikann, en þó varla. Það er kostnaður við ráðningu manna til eftirlits snjóruðnings, upp á heilar 50 milljónir á ári. Aðrir liðir eru svo fjarri raunveruleikanum að furðu sætir. Sem dæmi um einskiptisaðgerð um fjölgun tækja til snjóhreinsunar, upp á 5 milljónir. Það er ekki hægt að fá neina vinnuvél keypta fyrir þann pening. Minnsti liðléttingurinn eru dýrari og þá á eftir að kaupa snjótönn eða snjóblásara á hann. Þessi upphæð dugir vart fyrir virðisaukaskatti af skilvirku snjóruðningstæki.

Öll þessi áætlun ber þess merki að þeir sem hana sömdu vita fátt um snjóhreinsun. Þeir liðir sem hugsanlega geta staðist eru þeir sem snúa að skrifstofuvinnu borgarinnar, en allir liðir er snúa beint að sjálfri snjóhreinsuninni er eru vanreiknaðir, sumir jafnvel svo að undrun sætir.

Auðvitað á að miða snjóhreinsun að snjómagni. Það þarf ekki einhvern stýrihóp til að komast að þeirri einföldu staðreynd. Og auðvitað væri gott ef hægt væri að hita upp gatnakerfið, en meðan tæplega er til heitt vatn til að hita hús borgarinnar og sundlaugum er lokað, er varla til vatn í slíka draumóra.

190 milljónir hljóðar þessi áætlun uppá. Stór hluti þeirrar upphæðar á að notast við skrifborð borgarstarfsmanna. Væri ekki betra bara að nota allan peninginn til snjóhreinsunar? Það er ekki eins og það séu einhver vísindi sem liggja að baki þeirrar vinnu. Og gaman væri einnig að vita hver kostnaður við þessa hvítbók var. Þann pening hefði einnig mátt nota til snjóhreinsunar.

Draumórar, fallegur texti og fráleit kostnaðaráætlun er besta lýsingin á afurð þessa stýrihóps.

Svona vill borgin bæta snjómokstur

Fótboltavellir og vindtúrbínur

Það er nokkuð absúrd þegar ESB ætlar að leggja bann við notkun innfylliefna á gervigrasvelli, vegna örplastmengunar, en á sama tíma styrkja stórkostlega uppsetningu vindorkuvera. Fátt eða ekkert er eins örplastmengandi og spaðar vindtúrbína.

Það er sjálfsagt mál að sporna við örplastmengun og vel getur verið að innfylliefni á gervigrasvelli sé þar eitthvað sem þarf skoðunar við. En mesti áragur næst þó alltaf þegar stærstu orsakavaldarnir eru teknir úr notkun. Þar tróna vindtúrbínur yfir flestu eða öllu öðru, þegar að örplastmengun kemur.

Meðan ESB styrkir byggingu vindorkuvera, er trúverðugleiki þess í baráttu við örplastmengun hjómið eitt.

Bann á örplasti nær til 197 gervigrasvalla

First we take Manhattan - then we take Berlin

Þegar Hvalfjarðargöng voru opnuð með athöfn hafði Reykjavíkurborg nýlega sameinast Kjalarnesi. Því kom í hlut þáverandi borgarstjóra, ISG, að vera fulltrúi við þá athöfn. Er hún kom upp úr göngunum að vestanverðu vitnaði hún í Cohen og sagði þessi orð: First we take Manhattan - then we take Berlin. Enginn efaðist um hvað hún var að meina og fór kuldahrollur um margann skagamanninn.

En nú er öldin önnur. Reykjavíkurborg stefnir í gjaldþrot, meðan rekstur Akraness gengur þokkalega. Samkvæmt reikningum bæarins fyrir síðasta ár þá var skuldahlutfallið einungis 20%, sem er næstum því íslandsmet. Því er spurning, er kannski ekki rétta að snúa þessum orðum ISG við, að Akranes yfirtaki bara Reykjavík? Að bærinn fari í örlítið stærri landvinninga en hingað til.

Að vísu er eitt sveitarfélag í milli, Hvalfjarðarsveit, enn betur sett fjárhagslega en Akranes. Það ætti þó ekki að vera mikið vandamál. Tilvonandi bæjarstjóri og formaður bæjarstjórnar Akranes eiga báðir rætur til Hvalfjarðarsveitar. Reyndar býr tilvonandi bæjarstjóri í því sveitarfélagi. Því má eiginlega segja að einungis formsatriði sé að sameina þau tvö sveitarfélög og síðan halda í austur, undir Hvalfjörðinn.

Nafnið á hinu nýja sveitarfélagi gæti orðið:

Akra víkur sveit, eða Hval nes vík.

Og auðvitað yrði bóndinn á Reyn borgarstjóri og strákurinn frá Miðfelli forseti borgarstjórnar.

Dagur og Einar þurfa þá ekki að óttast neina frekari niðurlægingu.

Segja borgina vilja forðast niðurlægingu

Vanhæfni í rekstri olíufélaga?

Grátklökkur forstjóri eins af olíufélögum þessa lands mætti í viðtal á sjónvarpsrás rúv í gærkvöldi. Taldi hann illa vegið að olíufélögunum hér, sér í lagi af hálfu framkvæmdastjóra FÍB.

Forstjórinn sagði að hér á landi væri einungis notað hreint eldsneyti og að skattar væru háir. Því væri alls ekki hægt að bera saman eldsneytisverð hér á landi við verð á eldsneyti erlendis. Við þessa er ýmislegt að athuga. 

Erlendis er eingöngu hreinsað eldsneyti selt af dælum, enda fáir bílar, ef einhverjir, búnir getu til að aka á óhreinsuðu eldsneyti. Því er sá samanburður vel hæfur. Um skatta er það að segja að t.d. í Danmörku, en verð eldsneytis þar var grunnur að fréttatilkynningu FÍB, eru skattar sambærilegir við það sem hér er. Því er sá samanburður einnig vel hæfur.

Þó keyrði um þverbak þegar forstjórinn var þráspurður um fákeppni olíufélaganna. Það taldi hann fráleitt, enda fjögur olíufélög í landinu og fimmti eldneytissalinn að auki. Samt sagði hann að öll þessi olíufélög sem sæju um innflutninginn, versluðu við sama birgja erlendis. Hver er þá samkeppnin?

Þá er spurning hvað breyttist við covidið. Var olían eitthvað minna hreinsuð fyrir það? Skattar hafa vissulega hækkað, rétt eins og í Danaveldi og samkeppnisstaðan hér er söm. Þó er álagningin nú margfalt meiri en hún var fyrir covid.

Eftir stendur að hagnaður olíufélagana hér hafa dregist saman um helming, að sögn forstjórans. Ef svo er, þegar séð er svo ekki verður um villst að álagning þeirra hefur aukist til muna, er ekki nema eitt í stöðunni.

Íslensku olíufélögin eru rekin af vanhæfu fólki!

En ekki hvað?

Það er ekkert smá embætti að gegna formennski í umhverfis og skipulagsnefnd Reykjavíkurborgar. Þegar snjóa tók í desember síðastliðnum, nokkur snjór en fráleitt að tala um einhverjar hamfarir í þeim efnum, kom í ljós að borgin var ekki viðbúin. Allt varð ófært. 

Í framhaldinu var rætt við formann umhverfis og skipulagsnefndar, en snjómokstur er víst á hans ábyrgð. Formaðurinn lét ekki slá sig út af laginu, þó fólk kæmist hvorki lönd né strönd og borgin lömuð. Boðaði hann stofnun stýrihóps. Taldi það vænlegra en mokstur gatna.

Nú, í lok vetrar, skilar loks þessi stýrihópur afurð sinni og mun væntanlega koma í hlut formanns skipulags og umhverfisnefndar að færa borgarbúum hinn heilaga sannleik um snjómokstur.

Snjómokstur á að taka mið af snjómagni! 

Djúpur sannleikur fyrir suma en einföld staðreynd fyrir flesta

Landráð?

Það er undarleg sýn sem ráðherra hefur á fullveldi landa, eða stjórnarskrá. Að fela sig bakvið það að um "leiðréttingu á innleiðingu" sé að ræða er vægast sagt fráleitt.

EES samningurinn var gerður við Efnahagsbandalag Evrópu, var fyrst og fremst viðskiptasamningur. Síðan þá hefur orðið mikil eðlisbreyting á samstarfi Evrópuþjóða. Í stað Efnahagsbandalags er komið Evrópusamband. Eðlið orðið breytt og samstarf þessara þjóða orðið mun pólitískara en það var er EES samningurinn var samþykktur á Alþingi, með minnsta mögulega meirihluta.

Mesta eðlisbreytingin var í byrjun desember 2010, er Lissabonsáttmálinn var samþykktur. Sá sáttmáli lagði grunnin að enn frekara sjálfstæði ESB frá aðildarlöndum þess. Sambandið fékk þá ráðherra á ýmsum sviðum, s.s. utanríkismálum og aðild að stofnunum Sameinuðu þjóðanna, sem hvert annað þjóðríki.

Segja má að þegar þessi eðlisbreyting varð á Efnahagsbandalagi Evrópu og það varð að Evrópusambandi, hafi EES samningurinn fallið úr gildi. Í það minnsta hefði átt að endurskoða hann í samræmi við breytingu á EB yfir í ESB.

Allt frá upphafi samþykktar okkar í EES hefur hallað á okkar hlut í því samstarfi. Það var þó ekki fyrr en eðlisbreytingin úr EB yfir í ESB, sem fyrst fór að verða mikill halli þar á. Áður var það svo að hluti síðasta dags Alþingis, hverju sinni, fór í að samþykkja tilskipanir frá EB, en nú tekur daga að samþykkja þessar tilskipanir, í lok hvers þings. Þær eru bornar fram á færibandi og sjaldnast nokkur umræða um þær. Fæstir þingmenn hafa hugmynd um hvað þeir eru að samþykkja.

Nú er það svo að allir samningar færa hvorum samningsaðila eitthvað gott, þó láta þurfi undan í öðrum málum. Svo er einnig varðandi EES samninginn. Hann er ekki alvondur þó áhöld hafi verið um gildi hans gagnvart stjórnarskrá þegar hann var samþykktur. Í dag þarf hins vegar enginn að efast um að ýmsar tilskipanir sem Alþingi hefur samþykkt, höggva svo nærri stjórnarskránni að ekki verður við unað. Þegar hoggið er að stjórnarskrá ríkis er verið að veikja sjálfstæði þess.

Við eigum auðvitað að eiga góð samskipti við aðrar þjóðir Evrópu, bæði þeirra er eru innan sem utan ESB. Við eigum hins vegar aldrei að láta slíkt samstarf vega að okkar eigin sjálfstæði. Þegar svo er komið að tilskipanir eru samþykktar án umræðu. á Alþingi, er ekki lengur hægt að tala um sjálfstæði þjóðarinnar.

Því þarf að óska eftir upptöku EES samningsins, koma honum í það horf er hann var hugsaður, viðskiptasamning. Að slíta sundur viðskiptatengsls frá stjórnmálatengslum. Þeir stjórnmálamenn sem ekki átta sig á þeirri staðreynd hvert komið er, eiga ekkert erindi á Alþingi. Þeir munu aldrei standa vörð lands og þjóða, eins og þeim ber. Það er landráðafólk.

Hvorki vegið að stjórnarskrá né fullveldi framselt

1984

Í sögu Georgs Orwell, 1984, er heimsmyndin vægast sagt skuggaleg. Eftirlit með fólki hvar sem það fer og við minnstu yfirsjá, að mati yfirvalda, þarf að svara til saka. Jafnvel mökun mannkyns stjórnað að ofan. Þessi saga kemur æ oftar upp í huga manns og virðist heimsmyndin stefna hraðbyr til skáldsögunnar.

Lengi hefur lögregla stundað þá leiðinlegu iðju að liggja í leyni og veiða menn fyrir minnstu yfirsjón. Hin síðari ár hefur þetta tekið á sig nýja og enn ljótari mynd, þar sem lögregluembætti hafa fengið ómerkta bíla, búna myndavélum sem eru faldir í þeim. Þessum bílum er gjarnan plantað niður þar sem menn eiga síst von og hafa margir lent í sektum fyrir svo smávægileg brot umferðalaga að leggja þarf sig fram til að greina þau.

Tollayfirvöld eru orðin lítt sjáanleg, stunda sömu iðju og lögreglan, þ.e. að stunda leynilegt eftirlit.

Bæði þessi embætti hafa misskilið sitt hlutverk, telja sig eiga að veiða þegar þeirra hlutverk er að verja. Að vera sýnileg og koma þannig í veg fyrir lögbrot, ekki leynileg og bíða eftir að lögbrotið hafi verið framið.

Og nú er Fiskistofa komin á sömu braut. að í stað þess að vera sýnileg og koma þannig í veg fyrir að sjómenn brjóti lög og reglur, velur stofnunin að bíða eftir að lögbrot verði framið og vonast til að ná því upp á myndband. Verst er þó að nú geta sjómenn vart migið í saltan sjó, án þess að eiga von á að það sé tekið upp á myndband, með fljúgandi dróna.

Og svo til að færa okkur enn nær skáldsögu Orwells, þá liggur nú frammi frumvarp frá forsætisráðherra um stofnun sannleiksráðuneytis!

Það virðist sama hversu skáldsögur eru ótrúverðugar, stjórnmálamönnum tekst alltaf að toppa þær!

Drónaeftirlit brot gegn persónuvernd

Að sníða sér stakk eftir vexti

Fjölmiðlar, þeir sem enn lifa, gera miklar fréttir af falli Fréttablaðsins, Vissulega nokkur frétt en fjarri því að vera einhver ógn við land og þjóð. Reyndar er nokkur aðdragandi að þessu falli og ætti ekki að koma nokkrum á óvart. Eftir að hætt var að bera blaðið í hús, að húseigendum forspurðum og lesendur hvattir til að sækja sér blaðið á næsta "safnstað", sem gjarnan voru matvöruverslanir, var ljóst að í vandræði stefndi. Þá kom einnig í ljós hversu raunverulegur lestur blaðsins var lítill.

Formaður Blaðamannafélagsins tók stórt til orða í viðtali í sjónvarpi. Taldi þetta ógnun við "frjálsri" blaðaútgáfu og sagði einnig að "sumum stjórnmálamönnum þætti stafa ógn af frjálsri blaðamennsku". Síðar ummælin eru auðvitað ekki svaraverð, svo fráleit sem þau eru, jafnvel þó öflug atlaga hefði verið gerð að ráðherra í fréttum stöðvar 2 um það efni. Hitt er hins vegar nokkuð umhugsunarvert, þetta með frjálsu blaðamennskuna.

Enginn fjölmiðill á Íslandi er frjáls. Þeir eru allir há pólitískir, hver á sinn veg. Mest fer fyrir þeim fjölmiðlum er teljast til vinstri í pólitík og þar beitt hinum ýmsu ráðum við fréttaflutning. Saklausir menn jafnvel gerðir sekir til að svala þrá fréttamann eftir lestri. Svo mikið vald hafa þessir miðlar að það er farið að lita almenna umræðu í landinu og jafnvel svo að þeir sem ekki eru á sama máli láta frekar kjurt liggja en að tjá sig. Þá er útilokað að tala um frjálsa fjölmiðla sem er reknir fyrir styrki af almannafé.

Þegar fyrirtæki fer á hausinn stafar það auðvitað af því að tekjur duga ekki fyrir kostnaði. Þegar svo er komið að flestir eða allir fjölmiðlar eru komnir á vonarvöl, jafnvel þó vel sé til þeirra skaffað af almannafé, hlýtur eitthvað að vera að í kostnaðarhliðinni í íslenskri fjölmiðlun. Þegar tekjur lækka, þarf að lækka kostnað á móti. Annað leiðir til glötunar..

Fjöldi fjölmiðla segir ekki til um frelsi þeirra, þó auðvitað ekki megi færa allan fréttaflutning á einn stað. Reyndar er það svo að í dag eru fjölmiðlar sífellt að leita frétta af kollegum sínum, apa fréttir upp hver af öðrum. Fagleg fréttamennska er fátíð. Hins vegar hafa þessir miðlar verið notaðir í pólitískum tilgangi, eins og áður segir.

Auglýsingartekjur hafa nokkuð komið til umræðu í sambandi við þessar fréttir. Þar er gagnrýnt að ruv skuli vera á auglýsingamarkaði og sú gagnrýni svo sem skiljanleg, enda tekjur stofnunarinnar úr mörkuðum skatttekjum nægar til að reka hana, þ.e. ef menn sníða sér stakk eftir vexti. Einnig hefur verið nefnt að erlend stórfyrirtæki séu orðin umsvifamikil á auglýsingamarkaði og séu að "stela" auglýsingum frá fjölmiðlum.

Almennt séð eru auglýsingar stórlega ofmetnar. Fáir fara eftir auglýsingum, leita sér freka upplýsinga eftir öðrum leiðum. Þegar flett er blaði eða lesinn miðill á netinu, er fljótt flett yfir auglýsingarnar. Öllu verra er að forðast þær á ljósvakamiðlum, en gerlegt ef vilji er til. Einna undraverðast er þó þegar íslensk fyrirtæki taka upp á að auglýsa á erlendu vefmiðlum. Slíkar auglýsingar skila akkúrat engu.

Meginmálið er þó það að fjölmiðlar hér á landi eru kannski ekki of margir, heldur hitt að þeir telja sig stærri en þeir raunverulega eru. Þeir þurfa að sniða sér stakk eftir vexti. Í sjálfu sér er ekkert að því þó pólitísk öfl styrki fjölmiðla og komi þar sínum málum á framfæri. Það á þó ekki að fela undir merkjum frelsi fjölmiðla. Að ætla að auka enn frekar á styrki til fjölmiðla úr sameiginlegum sjóðum okkar, sem eru ekki sérlega beisknir í dag, er aftur eins vitlaust og frekast getur talist. Hugsanlega mætti þó nota það fé sem hver skattskyldur einstaklingur greiðir sem nefskatt til fjölmiðlunar og skipta þeim peningum á annan veg en nú. Að tekið sé eitthvað af fé ruv og því deilt á aðra fjölmiðla. Hvernig slík skipting getur átt sér stað, svo allir séu sáttir, átta ég mig ekki á. Kannski einfaldast að skattgreiðandinn velji sjálfur einhvern eða einhverja fjölmiðla á skattframtali sínu.

 

Áhyggjur af yfirvofandi gjaldþroti Torgs