Gýs innan eða utan varnargarðanna?

Meðan jarð- og eldfjallafræðingar geta ekki sagt til um hvort muni kjósa og enn síður hvar, er næsta fráleitt að reisa einhverja varnargarða. Þá gæti allt eins gosið innan þeirra eins og utan. En verkfræðingarnir eru kátir. Þeir arka nú um og setja niður hæla og veifur, rétt eins og viska þeirra um eldgos sé meiri en vit eldfjallafræðinga. Sem jú vita hvorki hvort né hvar mun gjósa.

Vissulega eru verðmæti í húfi, komi til goss á svæðinu. Mestu verðmætin eru þó í mannslífum og þau verðmæti á að leggja áherslu á að verja. Járnadraslið má alltaf byggja upp aftur. Hvað virkjunina sjálfa áhrærir þá verður ekki séð að hún muni geta lifað af gos í nágrenni við sig, jafnvel þó stærstu varnargarðar yrðu reistir umhverfis hana. Slík umbrot í jarðskorpunni, svo nærri henni, hljóta að hafa áhrif á borholur hennar, jafnvel eyða þeim að fullu. Samfara því að virkjunin leggst af mun Bláa lónið þurrkast upp. Tilvera þess er jú úrgangur frá orkuverinu. Því verður að teljast hæpið að ætla að verja tugum milljarða úr okkar sjóðum til varnar þessa mannvirkis, jafnvel þó dýrt sé. Enn fáránlegra er að ætla að reisa varnargarða vegna einhverra náttúruhamfara sem hvorki er vitað hvort verða né hvar.

Auðvitað er til fólk sem sér sér hag í öllu þessu, vill ná sér í sem mestan aur áður en yfir lýkur. Hvort heldur gýs eða ekki. Verkfræðingar eru þegar byrjaðir að hanna og jafnvel staðsetja varnargarða. Varnargarða sem hvorki er vitað hvort muni halda né hvort eru á réttum stað. Auðvitað vilja þessir menn fá greitt fyrir sína vinnu og tímakaup verkfræðings er ekki sérlega lágt. Verktakar bíða í startholunum, hugsa sér einnig gott til glóðarinnar. Það er bara vonandi að þetta fólk, verkfræðingarnir og verktakarnir, verði ekki gosinu að bráð, ef gýs.

Við eigum fyrst og fremst að hugsa um að verja fólkið okkar. Járnadraslið og drullupollur úrgangsins frá orkuverinu má missa sig, jafnvel þó sá pollur sé heimsfrægur. Það yrði sannarlega mikið tjón en þó minna en sem nemur öllum kostnaði við gerð varnargarðanna. Staðreyndin er að náttúran sjálf er öflugri en nokkur varnargarður og ef gýs og ef hraun rennur í átt að Svartsengi, munu engir varnargarðar stöðva þá framrás náttúrunnar. Allt eins hægt að fá einhvern eldklerk til að reyna að messa yfir náttúruöflunum.

Auðvitað er það svo að það mun örugglega gjósa á Reykjanesinu, hvort sem það verður í náinni framtíð eða seinna. Hvar mun gjósa er aftur stóra spurningin. Nú eru líkur á að það verði norðan eða vestan við fjallið Þorbjörn. En engin vissa er þó fyrir að svo verði. Svæðið sem um ræðir er stórt og allt eins gæti gosið beint undir Svartsengi. Þar er jú greiðfærast fyrir eldinn að ná upp, sökum fjölda borhola á svæðinu. Einnig gæti gosið hinu megin í jaðri landrissins. Um þetta er ekki vitað, ekki frekar en þegar gos hófst við Litla Hrút. Þá töldu eldfjallafræðingar meiri líkur á að gos kæmi upp nær Keili. Enn sorglegri voru ágiskanir þeirra þegar gjósa tók í Geldingadölum.

Við lifum á Íslandi. Við vitum að stór hluti landsins er á goshættusvæði. Við höfum ákveðið að nýta það land til byggðar. Við höfum ákveðið að nýta hita úr iðrum jarðar á þessum svæðum. Ef náttúran sjálf er eitthvað ósátt við þessar ákvarðanir okkar, verðum við að virða vilja hennar. Það stoðar lítt að berjast við öflugustu náttúruöflin.

 

Varnargarðar reistir þegar tillagan liggur fyrir