Sameign, séreign eða kannski bara engin eign

Hópur sen kallar sig "landeigendur hverasvæðisins við Geysi í Haukadal" hefur ákveðið að hefja gjaldtöku af þeim sem vilja berja þetta svæði augum.

Hverasvæðið við Geysi er í eigu nokkurra aðila og einn þeirra er ríkið. Þetta hefur sá hópur viðurkennt, þó þeir deili um einkaeigu ríkissins að þeim hluta svæðisins sem sjálfur Geysir er á. Því er óumdeilt að ríkið er hluti þessa hóps sem kallar sig "landeigendur hverasvæðisins við Geysi í Haukadal". 

Nú er það svo að ríkið hefur hafnað þessari gjaldtöku og því skyldi maður ætla að þá væri gjaldtakan úr sögunni. Það er enginn einn eða fáir sem geta tekið sér völd innan sameignar, þar hljóta alllir aðilar að þurfa að koma að máli. Látum alveg liggja á milli hluta séreign ríksins á hluta svæðisins.

Þetta mál er allt hið undarlegasta og vandséð hvernig þessi hópur ætlar að standa á sinni ákvörðun, lagalega séð. Ríkið hlýtur að leggja þetta mál fyrir dómstóla, að öðrum kosti hefur það afsalað sinni eign til einhvers hóps sem titlar sig landeigendahóp. Slíkt hlýtur að vera vafasamt fordæmi.

En aftur að gjaldtökunni. Rukka skal 600 krónur á haus, nokkuð há tala ef þetta yrði að leiðbeinandi gjaldtöku fyrir aðra staði. Þá er hætt við að kostnaður við að skoða náttúruperlur landsins gæti orðið mörgum ofviða. Svo má auðvitað spyrja sig hvar mörkin skuli liggja, hvar má taka gjald og hvar ekki. Landið okkar er ein náttúruperla og því spurning hvort ekki eigi að taka sérstakt gjald af öllum þeim sem um það ferðast og þeim sem það ekki greiða bannað að líta til fjalla, lækja eða annarar dýrðar sem landið býr yfir.

Sá hópur sem kallar sig "landeigendur hverasvæðisins við Geysi í Haukadal" tala um að þá skorti fé til að viðhalda svæðinu. Utan þessa skilgreinda svæðis hefur verið komið upp þjónustu og vart hægt að segja að verðlagningin þar sé hófleg. Kannski mætti nota eitthvað af þeim gróða sem ferðamenn skilja eftir sig þar, af fúsum og frjálsum vilja, til uppbyggingar svæðisins norðan vegar. Þannig gæti þessi hópur sýnt fordæmi sem gerði hópinn sterkari í baráttunni við sameigandann, ríkið, um framlag frá honum.

Það eru allir sammála um að aðkoma á marga staði sem ferðafólk sækir, er óviðunnandi. En gjaldtaka á hverjum þeirra fyrir sig er ekki lausn. Það er engin trygging fyrir betri aðkomu. Við höfum reynt þetta fyrirkomulag nú um nokkurt skeið á einum ferðamannastað á suðurlandi. Eina breytingin sem hefur orðið á þeim stað er að settur hefur verið upp skúr til innheymtu gjaldsins.  

Þetta mál þarf að leysa með öðrum hætti. Það liggur fyrir að ríkið er að fá verulegar tekjur af ferðamannaiðnaðnum. Vegna sérstaks ástands í þjóðfélaginu hefur þetta fé verið notað til annara hluta, af nauðsyn. En það ástand mun ekki vara að eilífu. Þetta er því spurning um hvernig málið verður leyst til skamms tíma, eða þar til betur árar hjá ríkissjóð og hann getur farið að skila einhverju af þeim tekjum sem koma af ferðamönnum til uppbyggingar ferðamannastaða. 

Lausnin er ekki sérstök gjaldtaka, ákveðin af hverjum sem er. Hugsa mætti að slík gjaldtaka yrði tekin upp, en þá samræmd og undir ströngu eftirliti. Gjaldið yrði þá að vera mun lægra á hverjum stað. Einnig má hugsa sér einhverja mynd náttúrupassa. Hvor leiðin sm farin yrði á einugis að hugsa til skamms tíma, eða þar til ríkissjóður hefur burði til að skila einhverri þeirrar skattheymtu sem hann fær af ferðafólki, til þessarar uppbyggingar og viðhalds. 

Sameign, séreign eða bara engin eign, er fyrirsögn þessa pistils. Hverasvæðið við Geysi í Haukadal er eki séreign, heldur sameign. En þar sem einn sameigandinn er ríkið, er ljóst að þetta svæði er eign allra landsmanna. Þá er hægt að spyrja sig hvort þetta er yfirhöfuð einhver eign, þegar engann sérstakann er hægt að skilgreina sem eiganda?