Breytt ásýnd Hvalfjarðar?

Hjá Skipulagsstofnun er til kynningar matsáætlun um vindorkuver á Brekku í Hvalfirði, nánar tiltekið upp á Brekkukambi. Brekkukambur er um 647 metra hár frá sjó og ætlunin er að þetta vindorkuver muni standa á toppi hans.

Þessi matsáætlun er fyrsta formlega skrefið sem tekið er í þessari framkvæmd, síðan verður matið sjálft unnið og samhliða því þarf sveitarfélagið að samþykkja breytingu á skipulagi svæðisins. Þar mun reyna á getu sveitastjórnar til að hrinda af sér óværunni. Þegar þessi matsáætlun er lesin kemur margt skrítið fram, tölur eru mjög reikandi og í sumum tilfellum stangast þær á. Þó er ljóst að ætlunin er að setja þarna upp vindorkuver er hefur getu til að framleiða allt að 50MW, í fyrsta áfanga. Í áætluninni er gert ráð fyrir að síðar megi stækka verið. Aðrar tölur, sem væntanlega eru fengnar frá framkvæmdaraðila, eru hins vegar á mjög breiðu bili. Sem dæmi er talað um að undirstöður geti verið allt frá 1600 til 4560m2. Vindmillurnar eru sagðar eiga að geta framleitt 5,6MW hver, en samt er talað um að þær geti verið frá 8 til 12. Það gerir framleiðslugetu frá 45 til 67MW. Á einum stað er talað um að varanleg landnotkun verði frá 3,9 til 6,2 ha, á öðrum stað er sagt að taka eigi 300 ha undir verkefnið. Svona má lengi telja, bæði eru tölur reikandi en einnig í andstöðu við hverjar aðrar.

En þetta er bara kynning á áætlun um mat á verkinu, matið sjálft er eftir. Í áætluninni segir Skipulagstofnun að notuð verði hæstu gildi við matið, hveju sinni. Þá erum við að tala um að reistar verði 12 vindmillur sem verða 247 metra háar, upp á fjalli sem er 647 metra hátt. Því munu þessar vindmillur teygja sig upp í rétt tæplega 900 metra hæð yfir sjó!

Nýverið lýsti forsætisráðherra því yfir að eðlilegt væri að þjóðin nyti góðs af arði vindorkuvera. Það er því miður lítill arður væntanlegur af slíku ævintýri hér á landi. Þar kemur fyrst og fremst til hár byggingakostnaður og stutt ending. Orkuverð hér á landi þarf því að hækka verulega til að dæmið gangi upp. Þá er það fyrirtæki sem stendur að þessu,  Zephyr, erlent og því mun seint sjást arður hér á landi frá því. Nokkur atvinnusköpun verður á byggingatíma orkuversins en eftir hann er ekki gert ráð fyrir að nokkur maður verði við vinnu á svæðinu, öllu stýrt frá höfuðborginni, eða jafnvel Noregi. Sveitarfélagið mun ekki hafa miklar tekjur af ævintýrinu, þar sem einungis húsnæði fyrir safnstöð orkunnar eru skattskyld. Það er vonandi að vindbarónarnir hafi ekki tekið orð forsætisráðherra a þann veg að þau mætti túlka á báða vegu, að ríkið fengi hluta af arðinum, ef hann verður einhver en á móti þá komi ríkið með peninga upp í tapið!

Það er stundum talað um að vindorkuver séu vistvæn. Fátt er fjær sannleikanum. Vindorkuver eru sennilega með óvistvænstu aðferðum til að framleiða orku. Í hverja vindmillu þarf óhemju mikið magn af stáli og öðrum málmum, sumum fágætum. Við rafalana eru gírar sem þurfa mikla olíu til smurnings. Hana þarf að endurnýja oft og reglulega. Í hverri vindmillu er spennir og í safnstöð eru fleiri spennar. Þeir þurfa olíu til kælingar, olíu sem getur orðið geislavirk og erfitt að losna við. Á hverri vindmillu eru spaðar. Þeir eru úr trefjaplast, sem eyðist ótrúlega fljótt. Það leiðir af sér einhverja mestu örplastmengun sem hugsast getur. Undir hverri vindmillu er síðan járnbent steypa, hátt í tvö þúsund rúmmetrar! Þessi steypa mun ekki verða fjarlægð aftur, þannig að fullyrðingar um að vindorkuver sé afturkræft eru fjarri lægi. Sjónmengun er auðvitað mikil, sér í lagi þegar vindmillum er prjónað upp á hátt fjall, nærri byggð. Samkvæmt matsáætluninni er talað um að sjónmengun muni ná allt frá Þingvöllum of vestur um upp í Borgarfjörð! Hljóðmengun, einkum lágtíðnihljóð sem mannseyrað ekki nemur, er mikil. Það hefur áhrif á allt dýralíf, líka mannskepnuna, þó hún heyri það ekki. Segulsvið myndast umhverfis vindorkuver og það mun hafa áhrif á margar fuglategundir, sem treysta á segulsvið jarðar til að rata um, auk þess sem það getur haft áhrif á aðrar skepnur líka. Tvö síðasttöldu atriðin hafa leitt til þess að bannað er að byggja vindorkuver nærri flugvöllum í Bandaríkjunum. Þá er óvíst hvaða áhrif vindmillur munu hafa á vindafar. Það getur oft verið hvasst í Hvalfirðinum í norðan og norð-austanáttum. Hvaða áhrif hefur það á vindstrengi þegar þeir ganga fram af Brekkufjallinu?

Sem fyrr segir þá er þetta skjal frá Skipulagsstofnun einungis kynning á áætlun um mat á vindorkuveri á Brekku í Hvalfirði. Þar til sjálft matið hefur verið framkvæmt er í sjálfu sér lítið hægt að segja. Þá á sveitastjórn eftir að taka afstöðu til þess hvort skipulagi verði breytt. Þar verður að treysta á íbúana, að þeir geri sveitarstjórn grein fyrir vilja sínum. Jafnvel ætti sveitastjórn að boða til kosninga um málið, enda svo stórt að vart verður séð að umboð hennar sé til staðar fyrir þeirri ákvörðun. Við erum að tala um framkvæmd sem ekki verður tekin til baka, líki fólki ekki. Við erum að tala um að breyta ásýnd Hvalfjarðar til frambúðar.

Athugasemdir

[Ómar Ragnarsson, 28.6.2022 kl. 14:33]

Í Færeyjum fundu menn stað fyrir vindorkuver í dal með gegnumstreymi vinds til að minnka sjónmengunina sem minnst. Fullyrt var á kynningarfundi i Búðardal, að hávaði væri minni af vindorkuverunum en í ísskáp. Samt er einna mest kvartað á Jótlandi og eyjunum milli Danmerkur og Þýskalands yfir hávaðanum af þeim þar. 

Birtar voru myndir af vindorkuverunum teknar beint ofan frá sem áttu að sanna að vindmyllugarðarnir sæustu ekki. 

Enginn fundarmanna benti á net vega og lína á milli vindmyllana, enda þeir hlutar ekki taldir til vindorkugarðanna sjálfra. 

Aðdráttarafl fyrir ferðamenn í Dalabyggð er fólgið í að þetta er mesta sagnaslóð landsins, en samt telja menn það aðlaðandi að ef öll vindorkuverin, sem þar eru komin á blað eftir að þau verða reist, verður hvergi hægt að litast um nema sjá ósvikið tákn iðnaðarmannvirkja sem felst í víðáttumiklu vindorkugörðum.