Ómarktækir menn

Forgangsorka og afgangsorka eru hugtök sem gjarnan heyrast í fréttum. Þetta eru tveir ólíkir kostir, forgangsorka er orka sem keypt er í þeirri trú að hún sé ekki skerðanleg og borgað hærra verð fyrir og hins vegar afgangsorka sem raforkufyrirtækin selja á lægra verði og geta skert þegar þörf er á. Nú er staðan orðin sú að útlit er fyrir að skerða þurfi forgangsorkuna, að ekki sé næg afgangsorka í kerfinu til að taka á móti áföllum. Ástæðan sögð vera erfitt veðurfar og skortur á vatni í miðlunarlónum, auk þess sem dreifikerfið er sagt lélegt.

Vissulega má taka undir að dreifikerfi orkunnar um landið er komið af fótum fram, enda stór hluti þess nálægt því hálfrar aldar gamalt. Þetta eru engin ný sannindi, nánast nóg að vind hreyfi til að einhverjir hlutar þess gefi sig. Skemmst er að mynnast er stór hluti norðurlands varð rafmagnslaus í marga daga vegna óveðurs. Það er reyndar umhugsunarvert hvernig stjórnvöld hugsa sér að framkvæma orkuskipti hér á landi meðan dreifikerfið getur ekki haldið uppi annarri nauðsynlegri þjónustu, svo sem að halda raforku á sjúkrastofnunum. Orkuskortur verður hins vegar ekki leystur með bættu dreifikerfi, einungis hægt að jafna þannig skerðingar yfir landið.

Hitt er alvarlegra, en það er staða miðlunarlóna. Þar getur tvennt komið til, annars vegar minna innstreymi í lónin yfir sumartímann og hins vegar meira útstreymi úr þeim á þeim tíma er verið er að safna byrgðum. Rafmagnsframleiðsla meiri en efni standa til.

Stærstu miðlunarlónin okkar tengjast Vatnajökli. Vart verður sagt að sumarið í sumar hafi verið einstaklega óhagstætt hvað veðurfar snertir. Á norðanverðum jöklinum var einstaklega hlýtt og að sunnanverðu nokkuð úrkomusamt. Hvor tveggja ákjósanleg veðurskilyrði til vatnsframleiðslu jökulsins. Í það minnsta er ekki hægt að tala um neinar hamfarir í veðurfari og fráleitt að reyna að skella skuldinni á það. Því hlýtur ástæðan frekar að liggja í að útstreymi úr lónunum, yfir sumartímann sé meira en núverandi lón ráða við. Að orkusalan sé meiri en framleiðslugetan.

Orkunotkun landsmanna hefur aukist, um það þarf svo sem ekki að deila. Hitt er líka ljóst að orkunotkun mun aukast enn frekar á komandi árum. Ef síðan ætlunin er að fara í orkuskipti, eins og stjórnvöld hafa boðað og eru í raun hafin að litlu leyti, þá mun orkunotkun landsmanna aukast verulega á næstu árum. Til að mæta þessu þarf annað hvort að stækka miðlunarlónin eða nýta betur það vatn sem nú er verið að virkja. Virkjanir neðar í Þjórsá eru nærtækasta lausnin til að nýta það vatn sem þegar er virkjað. Síðan þarf að horfa til annarra kosta, svo sem nýrra virkjana í nýjum stöðum, að dreifa áhættunni.

Afgangsorka á að vera til að taka við stórum áföllum, hvort heldur er í veðurfari, framleiðsluferli eða dreifikerfi. Því má afgangsorka í raun aldrei verða fullnýtt. Ætíð þarf að vera til afgangsorka í kerfinu, jafnvel þó áföll skelli á. Lögmál Murphys er oft sterkt, eins og sýndi sig nú á dögunum, en daginn eftir að forstjóri Landsvirkjunar tilkynnti um miklar skerðingar á orkusölu, vegna lélegra stöðu miðlunarlóna, kom hann aftur í fjölmiðla til að tilkynna að ein eining í framleiðsluferlinu hefði bilað. Nokkrum dögum síðar tilkynnir annað orkufyrirtæki um bilun hjá sér. Því þarf afgangsorka ætið að vera næg, ef ekki á illa að fara. Við getum rétt ímyndað okkur ástandið, eftir orkuskiptin, ef bílaflotinn, skipaflotinn og jafnvel flugflotinn verður að stoppa vegna orkuskorts í landinu!

Það er skammt síðan Hörður Árnason, forstjóri Landsvirkjunar, talaði fyrir því að við þyrftum að leggja sæstreng til útlanda, svo selja mætti afgangsorkuna sem væri að fylla raforkukerfi landsmanna. Enn styttra er síðan Bjarni Bjarnason, forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur, fullyrti í fjölmiðlum að næg orka væri til í landinu og að ekki þyrfti að virkja vegna orkuskiptanna. Þarna töluðu forstjórar tveggja stærstu orkuframleiðenda landsins og þó stöndum við nú frammi fyrir orkuskorti og það áður en orkuskipti er í raun hafin.  Eigendur þessara fyrirtækja, landsmenn og höfuðborgarbúar, hljóta að krefja þá um skýringar á þessum ummælum sínum, í ljósi stöðunnar. Þessir menn er vart marktækir og alls ekki starfi sínu vaxnir!

Ef ætlun stjórnvalda er að standa við þau orð sem fallið hafa af munni þeirra, bæði innanlands og erlendis, um orkuskipti, er ljóst að efla þarf raforkuframleiðslu verulega og bæta þarf dreifikerfið, bæði milli landshluta sem og innan byggða. Miðað við þau markmið sem boðuð eru á sviði orkuskiptanna og miðað við þann gang sem er í orkuöflun og orkudreifingu, verður ekki séð að hljóð og mynd fari saman. Reyndar líkara því að horfa á gamla þögla mynd!

Fyrsta og stærsta skrefið væri að endurheimta yfirráð yfir framleiðslu og nýtingu orkunnar okkar, úr höndum ESB.

 

 

Frekari skerðingar á næsta ári

Það er ekki bæði sleppt og haldið

Framkvæmdastjóri Landverndar telur ekki ástæðu til frekari uppbyggingar á orkusviðinu, nema kannski að efla línur um landið. Þetta kemur ekki á óvart, utan þess að hún skuli nú opna á frekari uppbyggingu dreifikerfisins. Þar hefur Landvernd verið dugleg að stöðva málin, hingað til.

Rök framkvæmdastjórans eru þau að nú sé óvenjulegt ástand. Lítil raforkuframleiðsla yfir veturinn, hátt verð á áli og loðna. Það er svo sem ekkert óvenjulegt við þetta, né að það þurfi að vera meitlað í stein. Raforkuframleiðsla þarf ekki að vera minni á veturna, en þá þarf auðvitað að vera þannig búið hjá Landsvirkjun að til staðar sé bæði aukin framleiðslugeta og nægt vatn í lónum. Það má vissulega segja að þar hafi Landsvirkjun sofið á verðinum.

Álverð rokkar alltaf upp og niður, hefur ætið gert það og mun sjálfsagt halda því áfram. Hápunktar á verði á áli taka ekki mið af árstíðum, heldur markaði. Því þarf að vera til orka til þeirrar framleiðslu, nema Landvernd telji betra að loka þessum verksmiðjum og færa framleiðsluna úr landi, þar sem orkan kæmi frá kolakyntum orkuverum.

Loðnan er ólíkindatík og erfitt að átta sig á hennar hegðun. Hitt er víst að þegar hún gefur sig, þarf að veiða hana. Það er líka vitað að veiðitími loðnunnar er að vetri til. Ef við viljum gera vinnslu loðnunnar umhverfisvænni, þarf auðvitað að vera til rafmagn til þess. Annars er sú vinnsla keyrð með olíu, olíu sem svarar til um 20.000 fólksbílum að magni til en sennilega nærri 40.000 að mengun til, þar sem fiskimjölsverksmiðjur eru kynntar með mun meira mengandi eldsneyti en bílaflotinn.

Umhverfisvernd og aðgerðir gegn umhverfismengun eiga vart saman. Það sannar framkvæmdastjóri Landverndar í þessu viðtali. Umhverfisvernd vinnur gegn allri nýtingu auðlinda landsins, sér í lagi orkuauðlinda. Aðgerðir gegn umhverfismengun kalla hins vegar á aukna nýtingu auðlinda okkar. Þar breytir engu hvort um er að ræða aðgerðir gegn umhverfismengun á landsvísu eða heimsvísu. Framkvæmdastjóri Landverndar verður að átta sig á það er ekki bæði sleppt og haldið í þessu máli.

Orkuskipti í samgöngum kosta orku. Kannski hafa menn verið sofandi á verðinum vegna þeirra ummæla er forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur lét falla, að ekki þyrfti aukna orku til orkuskipta í samgöngum, kannski trúðu of margir þessu gaspri forstjórans. Það er vitað hvað við flytjum mikið af eldsneyti til landsins, auðvelt er að reikna það magn til orku og þannig hægt að sjá hversu mikla orku þarf til orkuskipta í samgöngum. Þetta er ekki flókið, hitt er flóknara að átta sig hvernig forstjóri OR gat komist að sinni undarlegu niðurstöðu. Einna líkast því að hann telji rafmagn verða til í tenglunum! Eitt liggur fyrir að innflutningur á rafbílum hefur aukist verulega og kannski það eigi einhvern þátt í að ekki er lengur til næg orka í kerfinu. Það hefur alla vega ekki verið gert neitt í að auka orkuframleiðsluna.

Undir lok viðtalsins segir framkvæmdastjóri Landverndar að Ísland sé verra en margar Evrópuþjóðir þegar kemur að mengun, að hér á landi sé mengun á hvern íbúa mun hærri en þar. Það má reikna sig í allan fjandann, og vissulega er ljóst að fámenn þjóð í stóru landi, sem að auki hefur yfir að ráða miklu magni af hreinum orkulindum, sé verra sett í samanburðinum, þegar valið er að nota viðmiðun útreikninga á hvern íbúa. Vandinn er hins vegar ekki landlægur, heldur á heimsvísu. Því væri eðlilegra að reikna mengun hvers lands á landstærð, þann hluta heimsbyggðarinnar sem viðkomandi þjóð ræður yfir. Þá er ljóst að fáar þjóðir komast með tærnar þar sem við höfum hælana. Í öllu falli er ljóst að þessir útreikningar verða okkur vart hagstæðari ef við þurfum að kynda bræðslurnar á olíu, sem svarar því að á götur og vegi landsins væri dengt 20-40.000 bensínbílum, í viðbót við það sem fyrir er!

Megin málið er að til að vinna gegn mengun á heimsvísu þarf að nýta allar hreinar og endurnýjanlegar orkulindir sem fyrir finnast á jörðinni. Þá er ég að tala um hreinar endurnýjanlegar orkulindir, vatn, jarðhita, etc.  ekki vindmillur eða eitthvað sem mengar jafnvel meira en gasorkuverin.

 

 

Ekki afsökun til að virkja meira

"megas"

Þessi pistill er ekki um hinn ágæta listamann Megas, þó vissulega sé hægt að skrifa langan og góðan pistil um þann dreng. Þessi pistill er um grein eftir Guðmund Pétursson, rafmagnsverkfræðing, þar sem hann segir frá hugmynd um framleiðslu á því sem hann kallar "megas". Áhugaverð grein.

Metan hefur verið framleitt og selt hér á landi um nokkuð skeið, en aldrei náð því flugi sem til var ætlast. Þar kemur fyrst og fremst til að dreifikerfi er ekki til staðar, einungis örfáir sölustaðir til og metanið þar selt undir lágum þrýstingi. Þetta veldur því að fáir hafa aðgang að sölunni og þeir sem hana hafa lenda oftar en ekki í vandræðum með áfyllingu á sína bíla.

Guðmundur bendir á að mikil mengun af CO2 kemur frá jarðgufuvirkjunum, nokkuð merkileg staðreynd þar sem manni hefur verið tjáð að slík orkuframleiðsla væri vistvæn. Þessa mengun, sem og mengun frá stóriðjuverum, mætti fanga og framleiða þannig metanrafeldsneyti. Þetta eldsneyti megi síðan þétta niður í vökva og selja þannig, bæði til nota innanlands á stór farartæki, vinnuvélar, skipaflotan og jafnvel flugflotann. Einnig er auðvelt að selja slíka afurð úr landi, til þurfandi meginlandsins.

Framleiðslugeta okkar á metani er mikil. Í dag er það einkum framleitt úr sorpi, hér á landi, en hauggas mætti vinna í stórum stíl. Þetta er þegar gert erlendis og framleiðendur vinnuvéla horfa til þessarar lausnar. T.d. eru þegar komnir á markað dráttavélar fyrir bændur sem ganga fyrir slíku gasi. Slík gasframleiðsla kostar nokkurt stofnfé og eins og staða bændastéttarinnar er hér á landi er ljóst að þeir munu seint koma slíkri framleiðslu á koppinn. Sjálf framleiðsla metan er í sjálfu sér ekki svo flókin, en að koma því í fljótandi form er nokkuð flóknara. Eftir að það hefur verið gert er hins vegar lítið mál að flytja það milli landa.

Grein Guðmundar um framleiðslu á rafeldsneyti er fróðleg. Slík framleiðsla, ásamt aukinni framleiðslu á metangasi, gæti hæglega hjálpað okkur við orkuskiptin, auk þess að bæta enn einni stoð undir gjaldeyrisöflun okkar.

 

Gömul tækni og ný

Það voru mikil mistök af stjórnvöldum að afhenda Reykjavíkurborg Keldnaland. Ríkið átti að halda þessu landi, til uppbyggingar á nýju sjúkrahúsi fyrir landsmenn. Það er þegar ljóst að svokallaður nýr landspítali mun ekki geta sinnt því sem honum er ætlað. En "shit happens" og úr því sem komið er þýðir víst lítið að gráta Björn bónda.

Skortur á húsnæði í Reykjavík er eitthvað sem virðist vera að nálgast náttúrulögmál. Og enn virðist fjúka í skjólin þar á bæ, þar sem borgarstjóri virðist ætla að nýta þennan skort til að flýta fyrir borgarlínu, einhverju fyrirbæri sem fáir vita hvað er, kostar meira en nokkurn grunar og færir samgöngukerfi borgarinnar aftur á miðja síðustu öld, á kostnað allra landsmanna. Gamaldags og úrelt fyrrbæri, á tímum tækniframfara í framleiðslu rafbíla af öllum stærðum.

Röksemd borgarstjóra er þó frekar bágborin, kannski hægt að segja barnaleg. Hann heldur því fram að ekki sé hægt að auka íbúðamagn í efribyggðum borgarinnar, þar sem umferðaræðar anni ekki þeirri umferð! Fáist ekki byggingalóðir í efri byggðum innan borgarmarkanna mun fólk einfaldlega leita út fyrir borgarmörkin. Borgarlína mun þar engu breyta og götur borgarinnar munu eftir sem áður stíflast. Fólk þarf jú þak yfir höfuðið og að komast á milli staða, hvað sem borgarstjóri segir.

Það er löngu ljóst að gatnakerfi Reykjavíkur sinnir ekki þeirri umferð sem því ber. Borgarlína mun, samkvæmt björtustu spám, fjölga fólki sem ferðast með almenningssamgöngum úr um 4% í um 10%. Það er langt frá því að duga fyrir þeirri fjölgun sem ætluð er að muni ferðast um borgina í nánustu framtíð. Fjöldinn munu áfram ferðast á einkabílnum. Reyndar eru líkur á að færslan frá almenningssamgöngu til einkabílsins muni verða mikil á næstu árum, jafnvel svo að lítil sem engin þörf verður á rekstri stórra strætisvagna á götum borgarinnar, hvað þá einhverri borgarlínu.

Ástæða þessarar fullyrðingar minnar er einföld. Tækni í framleiðslu rafbíla af öllum stærðum er mikil og á eftir að aukast. Samhliða því fer framleiðslukostnaður við þessa bíla lækkandi. Nú þegar eru komnir á markað litlir ódýrir rafbílar á ótrúlega lágu verði. Þessir bílar eru að ná vinsældum sem borgarbílar erlendis. Eftir örfá ár, löngu áður en svokölluð borgarlína verður að veruleika, mun fólk telja jafn nauðsynlegt að eiga rafbíl, af þeirri stærð sem hverjum hentar, eins og að eiga snjallsíma eða fartölvu. Jafnvel að fartölvunni verði skipt út fyrir lítinn rafbíl, séu fjárráðin af skornum skammti.

Borgarstjórn Reykjavíkur undir stjórn Dags er hins vegar föst í fortíðinni. Þar er horft til úreltrar tækni, þegar sú nýja er ekki við þröskuldinn heldur komin innfyrir hann!!

Smá sýnishorn af framtíðinni:

e-cars

toyota

smart

honda

hiriko

 

 

Uppbygging í Keldum ávísun á „stóra stopp“

Örlítill grenjndi minnihluti

 Ég tilheyri þeim þúsundum landsmanna sem kallaðir hafa verið "örlítill grenjandi minnihluti".

Við landsmenn höfum verið þeirra gæfu aðnjótandi að fyrsti forseti Alþingis hefur lítið nýtt sér ræðustól stofnunarinnar, mestan part þess kjörtímabils er nú er senn að ljúka. Undantekningu gerði hann þó á þessari nýju en gleðilegu venju sinni, fyrir um viku síðan, er hann taldi sér nauðsynlegt að lítillækka hluta þjóðarinnar, með þeim orðum að um "örlítinn grenjandi minnihluta" væri að ræða. Sem forseti Alþingis og handhafi forsetavalds, voru þessi ummæli kuldaleg, hvort sem um stórann eða lítinn hluta þjóðarinnar væri að ræða. Þarna setti forseti Alþingis stórann og ljótan blett á þá stofnun sem honum er trúað til að stjórna.

Ekkert hafði forseti þó fyrir sér í þessari fullyrðingu annað en gamla skoðanakönnun er gerð var fyrir Landvernd. Gerð á þeim tíma er enginn vissi í raun um hvað málið fjallaði. Haldið var uppi þeirri fullyrðingu að um einhverskonar vernd landsins væri að ræða, án frekari útskýringa. Og auðvitað vilja allir Íslendingar að landið okkar sé verndað. Núverandi hugmyndir um hálendisþjóðgarð, er ná mun um einn þriðja landsins, á þó ekkert skylt við landvernd, enda ekki séð hvernig verndun hálendisins getur orðið betri undir einhverri fjárvana stofnun í Reykjavík. Í dag er hálendið vel varið. Engar framkvæmdir er hægt að gera þar nema með leyfi margra stofnana og sveitarfélaga. Utanvegaakstur er bannaður sem og öll náttúruspjöll. Þó vanmönnuð lögregla eigi erfitt með að framfylgja þessum bönnum, er þó ekki neitt í frumvarpi ráðherra sem gerir ráð fyrir bótum á því.

 Sporin hræða.

Núverandi þjóðgarðar eru sveltir fé til sinna mála og sá stærsti þeirra, Vatnajökulsþjóðgarður er nær yfir um 14% landsins, er svo fjársveltur að uppsafnaðar skuldir hans nema hundruðum milljóna króna, þó verulega skorti á að uppbygging þar sé viðunandi og í sumum tilfellum í molum.

Miklar deilur hafa verið um aðgengi að sumum perlum þess þjóðgarðar og í nýju frumvarpi umhverfisráðherra er því svo fyrir komið að slíkar deilur muni aukast markfalt, ef stofnaður verður þjóðgarður um það sem eftir stendur af hálendinu. Allt vald til ákvarðanatöku um ferðir um hina og þessa vegi og slóða hins nýja þjóðgarðs verður sett til einhverra manna sem ekkert umboð hafa frá þjóðinni og þeir jafnvel geta fært það umboð til landvarða á hverjum stað. Fyrir séð er því algert öngþveiti á þessu sviði og jafnvel má búast við fjölda dómsmála gegn ríkin, vegna ákvarðana Péturs eða Páls í nafni hins nýja þjóðgarðar.

 Aðkoma þjóðarinnar.

Forseti Alþingis hélt því fram að um örlítinn grenjandi minnihluta væri að ræða, sem væri á móti því að taka einn þriðja hluta landsins undan eðlilegri stjórnsýslu og fela fámennum hópi fólks vald til stjórnunar þess, fólki sem ekkert umboð hefði frá kjósendum og jafnvel Alþingi sjálft mun ekki geta ráðið yfir. Sama málflutning hafa aðrir aðstandendur frumvarpsins haft uppi, þó enginn hafi verið jafn orðljótur og forseti Alþingis, a.m.k. ekki í ræðustól Alþingis. Ef þeir þingmenn sem þannig tala trúa eigin orðum, því þá ekki að setja málið í dóm þjóðarinnar? Það ætti að reynast þeim auðvelt. Eða eru þessir þingmenn vitandi um það að í slíkri kosningu yrði málið sennilega fellt?

 Hrossakaup?

Það kemur vissulega upp í huga manns hvort um einhver hrossakaup stjórnarflokkanna sé að ræða. VG fer nú hamförum í sínum pólitísku gælumálum og hendir þeim fram á færibandi, fyrir þing og þjóð. Hinir tveir stjórnarflokkarnir sitja hjá sem hýenur og bíða þess er að þeim kemur. Vissulega hafa sumir stjórnarþingmenn sett fram fyrirvara gegn stofnun hálendisþjóðgarðs og síðast nú í gær sem formaður Framsóknar ítrekaði sína fyrirvara. Enginn stjórnarþingmaður hefur þó sett sig gegn þessu frumvarpi, einungis um einhverja fyrirvara að ræða, sem vigta lítið í heildarmyndinni.  Það er því spurning, hvað fá Framsókn og Sjálfstæðisflokkur fyrir að hleypa VG liðum lausum þessa dagana? Þessi spurning er stór en brennur sennilega á vörum margra. Stendur eitthvað stórt til? Er verið að kaupa af VG sölu ríkiseigna? Bankarnir? Keflavíkurflugvöllur? Eða jafnvel gullegg þjóðarinnar, Landsvirkjun?

Allir landsmenn vilja að landið okkar og náttúra þess fái sem mest vernd, að ekki sé anað út í einhverja framkvæmd sem gerir landið fátækara og verra. Í dag höfum við komið málum þannig fyrir að þessi markmið eru höfð í hávegum. Rammaáætlun tryggir hvar er virkjað og hvar ekki. Landgræðsla og landbætur eru í höndum bænda og Landgræðslu Ríkisins, auk aðkomu sveitarfélaga. Þetta hefur reynst vel og landið okkar orðið grænna fyrir vikið. Engar framkvæmdir, svo sem vegir eða annað, eru heimilar nema í samráði sveitarfélaga og stjórnvalda og allar stærri slíkar aðgerðir þurfa ð fara í umhverfismat. Málin eru því nokkuð góð hjá okkur í vernd landsins, þó vissulega megi bæti í á einstaka stað. Það er ekkert í hugmyndum um þennan nýja þjóðgarð sem gerir betur. Hins vegar má leiða líkum að því að sumt muni fara á verri veg, svo sem samstaða Landgræðslunnar og bænda, svo dæmi sé tekið.

Sóðaskapur borgaryfirvalda

Átti brýnt erindi til höfuðborgarinnar í dag. Fer helst ekki á þær slóðir að þarflitlu. Það sem kom á óvart, eftir að hafa ekið um sveitirnar í björtu og góðu veðri, var hvað skyggni var slæmt í borginni.

Við nánari skoðum sá ég, mér til mikillar undrunar, að yfir götunum lá mikið ryk, svo mikið að þegar ég leit í spegilinn sá ég að undan mínum litla bíl stóð rykský, rétt eins og ég væri að aka á malarvegi. 

Er það virkilega svo að ráðafólk borgarinnar veit ekki að götur borgarinnar eru malbikaðar? Það þarf auðvitað að sópa rykið af þeim, annars má allt eins spara malbikið og hafa bara malargötur.

Við búum á Íslandi, þar sem vikur eldgosa þvælist fram og til baka, í mörg ár eftir hvert gos. Þetta ryk sest á götur borgarinnar, sem annarsstaðar og eina lausnin er að þrífa það reglulega burtu.

Ekki er hægt að kenna nagladekkjum um núna, þar sem borgarstjóri hældi sér af því að borgin væri að kosta þrif gatna í upphafi nýliðin sumars og því fáir ef nokkrir ekið þessar götur á nagladekkjum síðan. En askan spyr víst lítið hvort það sé sumar eða vetur, hún nýtir allan vind sem býðst og sest þar sem skjól finnst.

Í viðhendri frétt er fólk hvatt til að leggja einkabílnum. Mun nær er að hvetja borgaryfirvöld um lágmarks hreinlæti. Sóðaskapur og slóðaskapur er engum til sóma! 

Fólk hvatt til að leggja einkabílum

Borgarlína og plast

Enn hefur gengið erfiðlega að fá skilgreiningu á hvað svokölluð borgarlína er. Margar hugmyndir hafa komið fram en í raun með öllu óvitað að hverju er stefnt. Þó hafa menn komist að þeirri niðurstöðu að þetta sem enginn veit hvað er mun kosta mikla peninga, reyndar ekki enn á hreinu hversu mikla en þó aldrei undir 80 milljörðum íslenskra króna, sennilega þó mun meira.

Það er því snjallt hjá þingmönnum að afsala sér þessari óvissu allri og stofna bara opinbert einkahlutafélag um málið. Þeir þurfa þá ekkert að pæla meira í því. Enn betra er þó að þetta opinbera einkahlutafélag mun fá völd til skiplagningar umferðarsvæða og fjáröflunar þannig að þingstörf verða enn léttari. Þeir geta þá snúið sér að merkari málum, eins og að rífast um hvernig fatnað þeir klæðast, hvort klukkan sé rétt eða hver eigi að stjórna hverri nefnd, sem sumar hverja verða þá væntanlega einnig verkefnalausar.

Umboðslausi ráðherrann fagnar, bæði því að þurfa nú ekki lengur að pæla í svokallaðri borgarlínu og einnig hinu að nú skal bannað að selja áakveðnar tegundir af plasti. Þar er viðmiðið hvort viðkomandi plastvara finnst á stöndum meginlands Evrópu.

Í flestum tilfellum er plast nytsamlegt og sumum tilfellum getur annað efni illa komið í staðinn. Það er hins vegar umgengnin um plastið sem er vandamál, þ.e. eftir að upphaflegu notkun er lokið. Þar má vissulega taka til hendinni. Það er þó ekki sjáanlega plastið sem er verst, þó það sé slæmt. Örplastið, þetta ósýnilega, er mun verra. Það finnst víða og einhver mesti örplastframleiðandinn í dag eru vindmillur. Spaðarnir eyðast upp á undarlega skömmum tíma þó enginn sjái hvað verði um það plast. Ástæðan er augljós öllum sem vilja, það verður að ósýnilegu örplast.

En Mummi umboðslausi hefur ekki áhuga á því, hann horfir bara til stranda meginlands Evrópu og það sem á þær rekur skal banna.

Borgarlínan verður að veruleika

Lífsgæði

Það nýjasta í öllu ruglinu sem yfir okkur dynur er að aukin skattheimta séu betri lífsgæði. Borgarstjóri er uppnuminn enda náð þeim merka áfanga að fífla stjórnvöld upp úr skónum og fengið þau til að fjármagna eitthvað fyrirbæri sem hann sjálfur veit ekki hvað er, hvað þá stjórnvöld. Stundum er það fyrirbæri kallað borgarlína.

En hvað er þessi borgarlína? Þegar stórt er spurt er oftast lítið um svör. Þó reyna flestir að klóra sig fram úr einhverju svari, en það á þó ekki við þegar spurt er um borgarlínu. Þar virðist enginn vita um hvað er rætt og fátæklegar útskýringar rekast allar hverjar á aðrar. En kannski þarf ekki að vita neitt um borgarlínu, þegar í boði eru á annað hundrað milljarðar má gera ýmislegt og það má sjálfsagt fá viðurnefnið borgarlína, jafnvel þó lítið sem ekkert breytist. Annað en aukin skattheimta.

Stjórnvöld hafa nú, án samráðs við alþingi, ákveðið að taka þátt í verkefni sem enginn veit hvað er né hvað kostar. Innritunargjaldið eru litlar 120.000.000.000 kr. eða eitthundrað og tuttugu milljarðar og skiptist þannig: Sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu borga 12,5%, ríkissjóður 37,5% og þau 50% sem eftir standa skulu innheimt með vegsköttum. Alls skal því aukin skattheimta vera um 60 milljarðar króna, aðeins!

Samgönguráðherra virðist vera mikill spámaður, spáir því að þetta fyrirbæri sem enginn veit hvað er né hvað muni kost, muni stytta ferðatíma fólk um höfuðborgarsvæðið um 30-60 mínútur. Það segir mér að síðast þegar ég neyddist til að heimsækja höfuðborgina hefði ég verið að renna að húsinu mínu um svipað leiti og ég lagði af stað frá því. Ekki amalegt það.

Það dylst engum að miklar tafir eru í Reykjavík á álagstímum. Þess á milli gengur umferðin nokkuð ljúft, alla vega í samanburði við umferð innan borga erlendis. Það er líka staðreynd að umferðaslys eru mis algeng innan borgarinnar og til staðir sem eru hættulegri en aðrir. ´Það má vissulega ýmislegt laga í gatnakerfi borgarinnar og hið besta mál ef stefnubreyting verður á því sviði, að hætt verði að gera umferð erfiðari og tekin sú stefna að gera hana greiðfærari og hættuminni.

Áður en ákveðið er hversu miklu fé skal ráðstafað og áður en ákvörðun er tekin um stórkostlega skattheimtu, á auðvitað að kortleggja vandann, finna út hvar hann er stærstur og leita lausna til bóta. Vel getur verið að til þurfi 120 milljarða króna, en mun líklegra er að mun minna fjármagn dugi.

Varðandi svokallaða borgarlínu er ljóst að útilokað er að neyða fólk til að nýta sér almenningssamgöngur. Í um einn áratug hefur verið dælt fé úr ríkissjóð á hverju ári til þessa málaflokks, gagngert til að auka notkun fólks á strætó. Árangurinn af því verkefni hefur ekki skilað sér og engin ástæða til að ætla að svo muni verða þó það fjármagn hundraðfaldist. Fólk velur sér sjálft sinn ferðamáta og líklega geta margir tekið undir orð forsetans sem hann lét falla í fjölmiðlun á bíllausadeginum fyrir nokkrum dögum.

En samt munu einhverjir sjá mig á bíl í dag ef að líkum lætur; að komast með fjölskylduna með strætó á þá viðburði sem fyrir liggja um borg og bí væri miklum erfiðleikum bundið

Nokkuð hefur verið gert af sérbrautum fyrir strætó í höfuðborginni, til að greiða fyrir ferðum þeirra. Sjálfsagt má auka það eitthvað og vel má kalla slíkt borgarlínu, kjósi menn það. Það þarf ekki að sóa tugum milljarða í það verkefni. Vandi strætó er hins vegfar minnstur vegna tafa í umferð, vandinn liggur að stærstum hluta í því að þeir eru meira og minna tómir. Þar má vissulega bæta með því einu að nota minni og fleiri bíla. Þannig má fá örari ferðir sem gæti leitt til aukinnar notkunar. Það má líka nota orðið borgarlína um slíka aðgerð. Líklegt er að þeir 15 milljarðar sem borgin leggur fram sem stofnfé í klúbbinn mun duga vel fyrir þessum aðgerðum og öðrum þeim er þarf að bæta í gatnakerfi því er hún ræður yfir, enda þegar fengið greitt fyrir þær götur gegnum gatnagerðagjald. Ríkissjóður mun svo fjármagna bætur á þeim hluta er snýr að honum. Þar mun að öllum líkindum vel duga 15-20 milljarðar, eftir því hversu vel menn vilja gera og hugsa til framtíðar.

En þetta þykir ekki fínt. Samgönguráðherra vill Sundabraut, vegstokka og ýmislegt fleira sem erfitt er að telja upp. Þá blandar hann inn í umræðuna ýmsum vegabótum út á landi, bótum sem ýmist eru flottræfilsháttur eða nauðsyn. Þær vegabætur sem nauðsynlegt er að gera eru bíleigendur búnir að greiða margfalt fyrir. Hinar, sem kalla má flottræfilshátt, eru m.a. Sundabraut, breikkun Hvalfjarðargangna og breikkun vegarins um Kjalarnes.

Sundabraut er óþörf. Lausnin þar er að taka af öll hringtorg á vesturlandsvegi og setja mislæg gatnamót þar sem ekki dugir að hafa venjuleg. Þannig verður umferðin hnökralaus og greið um þann veg. Hvalfjarðargöng þjóna vel sínum tilgangi og munu gera um mörg ár enn. Ég ek nokkuð oft þar í gegn og þekki vel til. Umferðahraðinn er tekinn niður í 70 og ekki oft sem sá hraði er ekki á umferðinni, hellst að lítilsháttar tafir verða af fulllestuðum vörubílum upp að sunnanverði. Aðrar tafir, sem svo algengar voru, hurfu með öllu þegar hætt var að rukka gangnaskattinn. Allar tafir um göngin, sem menn geyma í huga sér og fjölmiðlar fjölluðu mikið um, sköpuðust af töfum vegna innheimtunnar.

Vissulega getur verið þreytandi að aka Kjalarnesið. Þar er vandinn fyrst og fremst vegna þeirra sem ekki aka á umferðahraða, þeirra sem aka of hægt. Það ætti auðvitað að vera viðurlög við hægakstri eins og hraðakstri. Flest slys sem verða á þessum vegi er vegna framúraksturs, vegna þess að einhver heldur ekki uppi eðlilegum hraða. Þessi vandi er reyndar ekki bundin við Kjalarnesið, heldur er þetta um allt land. Þeir sem ekki treysta sér til að aka þjóðvegi landsins á eðlilegum hraða, ættu kannski að sleppa því. Vissulega væri gott að fá fleiri akreinar um Kjalarnesið, en hugmyndir Vegagerðarinnar eru hins vegar algjörlega út úr kortinu. Þar á að leggja svokallaðan 2+1 veg og að auki á að planta niður fjölda hringtorga á hann. Þetta mun leiða til fleiri slysa, meiri mengunar og aukins ferðatíma. En þetta kemur auðvitað ekki við því sem stjórnvöld létu borgarstjórann fífla sig til, þó samgönguráðherra vilji tengja það saman.

En það er ekki bara borgarlína sem hefur á sér ýmsar óskýrar myndir. Það á einnig við um þann 60 milljarða skatt sem leggja skal á bíleigendur.

Sem fyrr segir vill samgönguráðherra spyrða þessa skattlagningu í Reykjavík við allar vegabætur í landinu, þó vitað sé að út um land munu einhverjir tugir milljarða verða innheimtir gegnum samskonar skatt og leggja skal á í Reykjavík.

Fjármálaráðherra talar á annan veg. Þar er ekki rætt um vegabætur, heldur að leggja þurfi slíka skatt á vegna rafbílavæðingarinnar. Að ríkissjóður verði af tekjum vegna þess að ekki sé greidd innflutningsgjöld og vaskur af rafbílum og þeir fari ekki á dælustöðvar að kaupa eldsneyti. Það er val stjórnvalda að sleppa innheimtu innflutningsgjalda og vask af rafbílum og á ekki að hegna þeim sem af einhverjum ástæðum, peningalega eða öðrum, ekki geta eignast slíka bíla. Hitt er sjálfsagt að rafbílar greiði skatta til að viðhalda vegakerfinu, t.d. fyrir hvern ekinn kílómeter, enda rafbílar þyngri en sambærilegir bílar með sprengimótor. Fyrir þá sem eru skammsýnir eða heftir á einhvern hátt, má benda á þá aðferð sem notuð var á díselbíla áður fyrr, þ.e. mælar setti í þá. Hinir framsýnni vita að í öllum rafbílum er tölva sem auðveldlega mætti nýta til að fá þessar upplýsingar og það kerfi þarf ekki að kosta mikið.

Sennilega er þó skoðun fyrrverandi formanns samgöngunefndar og aðal höfundar þessa nýja skatts, þegar hann sagði í fjölmiðlum að þrátt fyrir skattinn ætti enginn að þurfa að koma heim krónu fátækari. Nokkuð merkilegt að hægt sé að innheimta skatt upp á 60 milljarða án þess að þeir sem hann eiga að borga muni verða þess varir!

Eitt hefur alveg gleymst í þessari umræðu allri, þó FÍB hafi af litlum mætti reynt að koma því til skila í fjölmiðlum, en það er kostnaðurinn við innheimtuna. Hvað þarf að rukka mikið til að 60 milljarðar verði til? 100 milljarða? Það veit enginn. Hitt er vitað að í þrem borgum nærri okkur var þessi kostnaður af þeirri stærðargráðu að 100 milljarðar duga vart, svo eftir standi 60 milljarðar. Og hvað þurfa landsmenn að vinna sér inn miklar tekjur svo þeir geti reitt af hendi þennan skatt?

En hvað um það, við verðum víst bara að fagna þessum skatti, því eins og Dagur segir, hann mun auka lífsgæði okkar!!

 

 

„Þetta snýst að mörgu leyti um lífsgæði“

Skattabrjálæði Framsóknarflokk og Sjálfstæðisflokks

Fyrir síðustu kosningar gekk Framsóknarflokkur skertur til kosninga. Stofnaður hafði verið nýr flokkur, Miðflokkurinn og tók hann verulegt fylgi af Framsókn, sumir tala um meira en helming.

Því var þörf róttækra aðgerða, eitthvað sem kæmi fólki til að kjósa Framsókn. Eitt af þeim málum sem nokkuð höfðu verið í umræðunni misserin á undan og kjósendur flestir á móti, voru hugmyndir þáverandi samgönguráðherra, sem af öllum flokkum var í Sjálfstæðisflokk, um verulegar skattaálögur á bíleigendur, í formi vegskatta, sem ætlað var að myndi færa ríkissjóð allt að 20 milljarða króna. 

Þetta var auðvitað kjörið málefni fyrir kosningabaráttu, það vill jú enginn borga meiri skatta. Því hljóp Framsókn á vagninn og hafnaði með öllu öllum vegsköttum, að slík skattlagning yrði aldrei sett á, bara ef kjósendur kysu flokkinn. Aldrei kom formaður Framsóknar í viðtöl án þess að koma þessu máli að og bætti gjarnan við "við getum öll verið sammála um það". Víst er að margur lét glepjast og setti sinn kross við xB í kjörklefanum.

Svo var mynduð ný ríkisstjórn og jafnvel þó Framsókn hefði fengið minna fylgi en nokkur tíman áður í allri sinni eitt hundraða ára sögu, var formaður þess flokks gerður að samgönguráðherra. Flestum létti, hvort sem þeir höfðu látið glepjast til að kjósa Framsókn eða ekki. Yfirlýsingar formannsins fyrir kosningar voru jú án nokkurs vafa og því ljóst að Sjálfstæðisflokkur yrði að bakka með allar sínar hugmyndir um frekari skattaálögur á bíleigendur.

En Adam var ekki lengi í Paradís. Innan mánaðar frá því að formaður Framsóknar gerðist ráðherra samgöngumála, hafði hann snúist 180 gráður og var nú farinn að tala um vegskatta. Hvernig vegskatta gat hann ekki sagt, vissi sennilega lítið um hvað hann var að tala, en vegskattar skyldu koma og helst sem mestir. Hvað er svona framkoma sem formaður Framsóknar sýndi þarna annað en popppúlismi, þegar pikkað er upp eitthvað málefni fyrir kosningar, til þess að afla fylgi kjósenda, en gera síðan alveg þveröfugt eftir kosningar?

Á þessum tíma er formaður framsóknar var að véla um veggjöld var formaður samgöngunefndar alþingis einn af þingmönnum Miðflokksins og tókst honum að halda málinu niðri. Eftir að hann hafði verið hrakinn frá formennskunni tók fyrrverandi samgönguráðherra við, hinn skattaglaði þingmaður Sjálfstæðisflokks. Nú var ekkert til fyrirstöðu og unnið hratt að málinu. Heimild var veitt gegnum ný lög frá alþingi og ráðherra þannig komin með nánast frítt spil. Gengið var til viðræðna við sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu og samkomulag gert. Í því samkomulagi var m.a. gert ráð fyrir vegsköttun á bíleigendur, en nú var ekki rætt um tuttugu milljarða, upphæðin var komin upp í 55 milljarða! Í sama pott ætlar ríkið síðan að leggja 50 milljarða og sveitarfélögin skitna 15 milljarða, sem þau væntanlega ná að stórum hluta af bíleigendum gegnum skatt sem kallast tafagjald! Eitthvað óskilgreind skattlagning sem í raun sveitarfélögin geta stjórnað sjálf, með því að taka öll upp aðferðir Reykjavíkurborgar og tefja umferð sem mest!!

En nú kom babb í bátinn. Sjálfstæðisflokkur, sá sem upphafið átti að þessari ógnarskattlagningu, hljóp úr skaftinu. Vildi ekki vera með! Eftir sat formaður Framsóknar með svartapétur einann á hendi. Það var sorglegt og nánast að maður vorkenndi honum þegar hann kom í viðtal á ruv, eftir að ljóst var hvernig komið væri.

En hví skyldi Sjálfstæðisflokkur nú allt í einu afneita króganum sem hann gat? Jú af sömu ástæðu og formaður Framsóknar spilaði á kjósendur, fyrir síðustu kosningar. Sjálfstæðisflokkur er vart svipur hjá sjón lengur, fylgi hans hrunið og deilur innan flokks megnar. Flokknum er því nauðsyn að finna eitthvað málefni sem hugsanlega getur híft upp fylgið, róað kjósendur. Og hvað er betra en að setja sig gegn skattlagningu upp á a.m.k. 55 milljarða króna. Peningar eru jú alfa og ómega þeirra sem flokknum stjórna og peninga skilja þau. Því skal nú, a.m.k. svona útá við, ekki samþykkja slíka skattlagningu. Síðar má svo kannski samþykkja, sér í lagi ef skatturinn yrði lækkaður um einhverja sýndarmennsku. Sami popppúlisminn og formaður Framsóknar ástundaði.

Það liggur því fyrir að nú skal leggja á sérstakan skatt á bíleigendur, upp á 55 milljarða króna. Tilviðbótar fá sveitarfélög heimild til að skattleggja tafir í umferð og enginn veit hvað þeir geti orði háir. Þá á að hækka kolefnisgjald á eldsneyti og af ráðherrum VG að ráða verða þær hækkanir verulegar. Þessu til viðbótar greiða bíleigendur einhver hæstu innflutningsgjöld sem þekkjast í heiminum, greiða hæðstu skatta á eldsneyti sem þekkist og í ofanálag virðisaukaskatt á allt saman, líka skattinn!

Þetta skattabrjálæði Framsóknarflokks og reyndar einnig Sjálfstæðisflokks, sem gat jú króann, er með ólíkindum. VG má vissulega fara að vara sig.

Í svo strjálbýlu landi sem okkar er bíllinn ekki lúxus, heldur nauðsyn. Að bíleigendur skuli settir skör lægra í þjóðfélaginu er óásættanlegt með öllu. Það er sjálfsagt að bíleigendur kosti innviði vegna bílaumferðar, að einhverju marki. Staðreyndin er að þeir hafa gert það um áratugi og gott betur. Ríkissjóður hefur haft verulegar tekjur af bíleigendum umfram þann kostnað sem lagt er til vegakerfisins. Hvert það fjármagn fer mætti gjarnan skoða.

Hvernig formaður Framsóknar ætlar að standa frammi fyrir kjósendum í næstu kosningum veit ég ekki. Litlar líkur eru hins vegar á að hann þurfi þess eftir þær kosningar!!

 

 

Samkomulag um samgöngur enn óundirritað

Herjólfur

Nú er kominn til landsins og reyndar nokkuð síðan, nýr Herjólfur. Ekki reyndist unnt að fá notað skip í stað eldri Herjólfs og því var ákveðið að byggt skyldi nýtt skip, sem hannað yrði sérstaklega til siglinga milli Landeyjarhafnar og Vestmanneyja. Vissulega var þetta mun dýrari lausn en talin nauðsynleg. Skipið kom til landsins fyrir rúmum mánuði síðan og átti að hefja siglingar skömmu síðar. En þá kom babb í bátinn. Þetta skip, sem sérstaklega var hannað fyrir þessar tvær hafnir, passaði bara alls ekki.

Nú er spurning hvað misfórst. Hafnirnar eru jú eins og þær voru þegar skipið var hannað, engin breyting orðið þar. Fyrst kom í ljós að ekjubrúin var allt of brött, síðan að landgangur passaði bara alls ekki og nú er komið í ljós að viðlegukantur er fjarri því að passa fyrir þetta skip. Er hægt að gera stærri hönnunarmistök?

Að vísu hefur það verið frekar regla en undantekning að sérfræðingum vegagerðarinnar mistekst í hönnum og má nefna fjölmörg dæmi þar um. En að skip sem sérstaklega er hannað fyrir tvær ákveðnar hafnir skuli ekki passa, er nokkuð kómískt.

Og nú segir fjölmiðlafulltrúi vegagerðarinnar að þetta sé bara allt í lagi, að ekkert liggi á að bæta úr. Gamli Herjólfur sinni þessu bara ágætlega! Til hvers í and... var þá verið að láta byggja nýjan?!!

Vestamanneyingar hafa verið nokkuð utan kerfis þegar að samgöngumálum kemur. Stjórnvöld hverju sinni hafa verið ótrúlega dugleg að humma fram af sér bætur fyrir þetta sveitarfélag, sem telur jú á fimmta þúsund íbúa. Allar lausnir miðast við að kostnaður sé sem minnstur og leiðir það gjarnan til að úrbætur verða í mýflugumynd. Þegar upp er staðið eru lausnir fáar og lélegar og kostnaður fer langt fram úr hófi.

Engan hefði þó grunað að sérhannað skip fyrir þessar tvær hafnir myndi ekki passa þegar það loks kom til landsins.

Segir þolinmæði á þrotum