Frá kola og stálbandalagi til ESB

Aðildarsinnar halda því stundum fram að hægt sé að ná einhverjum undanþágum vegna aðildar Íslands að ESB. Benda í því sambandi á fyrri aðildarsamninga og segja þá gjarnan að fyrir liggi 27 slíkir samningar milli aðildarríkja og ESB. 

Allt tala um 27 aðildarsamninga er auðvitað ekki rétt og slíkur málflutningur einungis froða.

Upphaflega, þegar kola og stálbandalagið var stofnað, stóðu sex ríki Evrópu að þeirri stofnun. Þar var enginn aðildarsamningur gerður, heldur samningur milli þessara þjóða gerður. Árið 1957 undirrituð svo þessar þjóðir Rómarsáttmálann og Evrópubandalagið varð til.

Það var svo árið 1973 sem þrjú önnur ríki sömdu um inngöngu í þetta bandalag en það fjórða, Norðmenn, felldi þann samning. Þarna koma kannski fyrstu aðildarsamningarnir til, en þó ekki að ESB heldur EBE, sem var allt annars eðlis en síðar kom. Því má frekar segja að þarna hafi verið um inngöngusamninga að ræða, ekki aðildarsamninga. Þarna var bandalagið orðið milli 9 ríkja.

Þrjú ríki til viðbótar gengu svo til þessa samstarfs EBE á árunum 1981 og 1982 og bandalagið orðið milli 12 ríkja.

Það var svo með tilkomu Maastrichtsamningsins sem ESB, sambandið, varð til í kjölfar hruns Sovétríkjanna. Þá var einnig sett saman fyrstu kröfurnar um hvað þjóðríki þyrftu að uppfylla til að fá aðild að ESB. Þetta var gert vegna þess að við fall Sovét, opnaðist möguleiki fyrir austur Evrópuríkin að ESB. Í kjölfar þessa fengu þrjú ríki til viðbótar aðild að bandalaginu og því í reynd fyrstu aðildarsamningarnir gerðir þá, eftir þeim kröfum sem ESB setti.

Það var svo árið 2004 sem 10 ríki til viðbótar fengu aðild að ESB. Þá hafði Nicesáttmálinn verið gerður, sem þrengdi enn skilyrði til aðildar, m.a. var þessum ríkjum gert að taka upp hina nýju evru, svo fljótt sem efnahagur þeirra bauð og allar undanþágur voru skerta verulega.

Tvö ríki til viðbótar fengu svo aðild 2007 og var fjöldi ríkja ESB þá orðinn 27.

Það 28. hefur nú verið samþykkt og mun gerast aðili að sambandinu jafn skjótt og það hefur uppfyllt öll skilyrði aðilda. Undanþágur frá regluverki ESB eru engar í þeim samning.

Þann 1. desember 2009 tók svo Lissabonsáttmálinn gildi. Þar var enn þrengt að umsóknarríkjum og tekinn af allur vafi um í hverju aðild fælist.

Það má því segja að aðildarsamningarnir séu 16, en þó einungis einn þeirra sem hugsanlega megi segja að sé í nánd við þau skilyrði sem við þurfum að hlýta, sá síðasti, um aðild Króatíu. Þó var sá samningur að stæðstum hluta gerður áður en Lissabonsáttmálinn tók gildi, þó ekki hafi tekist að ljúka honum fyrr en eftir 1. des. 2009.

Ísland verður því væntanlega fyrsta ríkið sem gerir aðildarsamning við ESB, eftir að Lissabonsáttmálinn tók gildi. Því er vart hægt að benda á fyrri slíka samninga sem viðmið. Það liggur ljóst fyrir samkvæmt þeim sáttmála í hverju slíkur samningur liggur. Reyndar er sérstaklega tekið fram þar að ekki sé lengur um samning að ræða, heldur aðlögun. Eiginlegar undanþágur eru ekki inn í myndinni, nema auðvitað ESB ákveði að breyta sínum lögum eða fara á svig við þau. Það er varla hægt að gera ráð fyrir því.

Eðli þessa samstarfs innan ríkja Evrópu hefur breyst mikið frá því kola og stálbandalagið var stofnað.

Upphaflegt markmið, að tengja ríki saman með efnahagslegum hætti svo halda mætti frið milli þeirra, var bæði þörf og góð. En að baki lágu þó stærri plön og allar gerðir til breytinga á þessu samstarfi hafa miðað að því einu að koma þeim plönum áfram. Stofnun stórríkis Evrópu.

Þegar Rómarsáttmálinn var gerður var gengið lengra í samstarfi upphafsþjóða kola og stálbandalagsins en áður hafði verið. Tilkoma Evrópuþingsins 1979 færði enn frekari völd frá ríkjum EBE til bandalagsins.

Með tilkomu Maastricht sáttmálans og stofnun ESB, sambandsins, árið 1993 varð grundvallarbreyting á þessu samstarfi þjóða Evrópu. Þarna var verulegt vald fært frá þjóðþingum þeirra ríkja sem að samstarfinu stóðu, til ESB. Þetta var stórt stökk að endanlegu markmiði.

Allan tímann frá stofnun kola og stálbandalagsins til dagsins í dag hafa svo verið gerðar ýmsar minnihættar breytingar á eðli samstarfsins, undir kjörorðinu að hvert lítið skref færi samstarfið nær settu marki. Þá var tilkoma Schengen samkomulagsins upptaka þjóðfána og sameiginleg mynnt, liður í þessu ferli.

Síðasta stóra breyting á eðli ESB varð svo með tilkomu Lissabon sáttmálans. Nú var stutt eftir að takmarki þeirra Monnet, Schumann, Spaak og Gasperi, höfunda þessarar vegferðar.

Það hefur verið gegnum gangandi allt þetta ferli að nota einhver utanaðkomandi vandræði eða hörmunga til að gera efnislegar breytingar á samstarfinu. Upphafið kemur í kjölfar þeirra hörmunga sem seinna stríð gat af sér innan álfunnar. Hrun Sovét var notað til að breyta samstarfinu úr bandalgi yfir í samband, úr EBE yfir í ESB. Einhver stæðsta grundvallarbreyting sem gerð var í einu stökki.

Nú nota ráðamenn efnahagslega ólgu til að reyna að ná síðustu skrefunum að lokamarkmiðinu, stórríkis Evrópu. Þau vandamál eru þó ekki utanaðkomandi nema að hluta. Við þá heimskreppu sem varð 2008 kom í ljós að sum skrefin sem stigin höfðu verið af ESB voru ekki á föstu landi, heldur hafði verið stigið út í keldu. Upptaka evrunnar var misheppnuð og ESB ræður ekki við þann vanda sem skapaðist við heimskreppuna og sekkur nú hratt í fenið.

Allt þetta ferli hefur markvisst verið gengið framhjá vilja íbúa þeirra landa sem að samstarfinu standa. Einungis einstaka þjóðþing hafa þorað að bera breytingar á eðli samstarfsins undir sínar þjóðir, oftar en ekki hafa pólitíkusar tekið slíkar ákvarðanir einir og óstuddir. Þegar svo einstaka ríki hafa haft kjark til að láta landsmenn sína njóta lýðræðis og kjósa um slíkar breytingar, hefur ESB séð til þess að kosið yrði þar til "rétt" niðurstaða fæst. Þetta sást best á Írlandi þegar verið var að koma Lissabonsáttmálanum í gegn og allir ættu að muna.

Þetta hefur svo orðið til þes að ráðamenn ESB telja sig vera utan alls lýðræðis, telja vilja íbúa landa ESB ekki eiga að ráða neinu. Þetta sást á Grikklandi, þegar boðuð atkvæðagreiðsla meðal þjóðarinnar var dregin til baka að kröfu ESB. Þetta sást á Ítalíu þegar þjóðkjörinn leiðtogi landsins var settur af og í stað hans skipaður kommisar frá ESB. Þetta sást á Írlandi þegar stjórnvöldum þar var gert að ábyrgjast einkabanka og leggja með því þungar byrgðar á launþega landsins. Svona væri hægt að halda áfram um nokkra stund.

Hvort tilkoma kola og stálbandalagsins hafi leitt til þess að friður hefur haldist að mestu innan Evrópu er rétt, veit auðvitað enginn. Vel má hugsa sér að þær hörmungar sem seinna stríðið leiddi af sér hafi verið nægar til að friður héldist. En þetta er gjarnan notað sem réttlæting þess að kola og stálbandalagið var stofnað og réttlæting hverrar breytingar sem gerð er á samstarfinu. Samt er það staðreynd að aldrei hefur Evrópa verið nær því að stríðsátök brjótist þar út. Samskipti þjóða innan ESB eru með ógnvænlegum hætti. Hið gríðarlega atvinnuleysi og vonleysi sem ungt fólk á við innan ESB er kjörinn jarðvegur fyrir alskyns öfgahópa. Og síðast en ekki síst hefur alþjóða Rauði krossinn lýst yfir miklum áhyggjum um að allt geti farið á versta veg.

Þetta ástand er innan landa Evrópu, þrátt fyrir tilvist ESB, afkomanda kola og stálbandalagsins, eða kannski einmitt vegna tilveru þess.

 

Athugasemdir

[Jóhann Elíasson, 11.1.2013 kl. 16:02]

Það er EKKI til eitt einasta dæmi um það að ný aðildarríki hafi fengið VARANLEGA undanþágu frá lögum ESB, ALLAR FULLYRÐINGAR INNLIMUNARSINNA UM ANNAÐ ERU BARA EINFALDLEGA RANGAR og bara í fullu samræmi við málflutning þeirra en þar stendur ekki steinn yfir steini (eins og hjá Steina Bríem, sem er alveg yfirgengilegur í þvælunni).  Eini "undanþágurnar" eru sem Finnar fengu  í landbúnaðarmálum en þar viðurkenndi ESB að landbúnaðurinn væri á NORÐURSLÓÐUM og Danir fengu að halda inni ákvæði þess efnis að útlendingum væri óheimilt að kaupa þar sumarhús...................