Veturinn 1881

Ekki er endilega samasem merki milli þess að sumar sé hlýtt og að veturinn eftir verði mildur. Dæmi er um annað.

Það er ljóst að sumarið í sumar hefur verið okkur einstaklega hlýtt, sérstaklega framan af. En það er víðar sem þessi hlýindi hafa verið og sennilega sjaldan eða aldrei orðið eins mikil bráðnun norðurskaut íssins sem nú í sumar. Þessi mikla bráðnun leiðir af sér mikla þynningu salts í sjónum vestan við land, þar sem meginn hafstraumur að norðan, kemur niður með austurstönd Grænlands. Því má búast við að sjórinn á þessu svæði sé viðkvæmur fyrir frostum og leggji mun fyrr og auðveldar en í venjulegu árferði. Því gæti lagnaðarís við austurstönd Grænlands orðið óvenjumikill í vetur og náð mun sunnar en áður. Afleiðingar þess gætu orðið skelfilegar fyrir Ísland.

Þarna skiptir auðvitað máli hvaða áttir verða ríkjandi í vetur. Verði austlægar áttir mun þetta litlu skipta hér, kannski engu, en ef vestlægar áttir ná yfirhöndinni er annað upp á teningnum. Þá mun kuldi af ísnum leggja yfir landið auk þess sem ís gæti rekið hingað í miklum mæli.

Um þetta eru dæmi. Sumarið 1880 var óvenjuhlýtt hér á landi og á Grænlandi, raunar með allra bestu sumrum sem annálar höfðu þá skráð og síðari athuganir sýnt. Seint um haustið 1880 lagðist hér yfir vestan vindur og stóð hann um nokkurn tíma. Sú saltþynning sem orðið hafði þá um sumarið, í sjónum austan Grænlands, olli því að ís lagði snemma og rak hann undan vindi að Íslandi. Veturinn eftir var hér hafís landlægur og miklir kuldar. Firði lagði og var t.d. gengt milli Akraness og Reykjavíkur á ís. Sumarið 1881 var skelfilegt og snjóaði í öllum mánuðum þess, í byggð og frost var í jörðu víða um land allt það sumar. 

Ég er ekki að spá þvílíkum hamfaravetri sem hér var 1881, hef einfaldlega ekki spádómshæfileika. Ég er einungis að benda á að veður verður ekki ráðið af því sem á undan hefur farið. Það segir sagan okkur. Hitt er rétt hjá Páli, að við lifum á hlýskeiði, en þau geta tekið enda á skömmum tíma.

Það er virkilega þörf fyrir okkur íslendinga að óttast þessa miklu bráðnun norðuríssins. Við búum á mótum hlýss sjós sunnan úr höfum og þess kalda sem kemur að norðan. Aukin bráðnun norðuríssins gæti auðveldlega breytt þessum straumum þannig að hér verði mun kaldar. Það þarf í raun ótrulega lítið til að breyta þessu. 

Hvernig lægða- og hæðafar á norðurhveli verður næsta vetur mun því alfarið ráða veðri hér næsta vetur, Sumarið í sumar hefur engin áhrif þar á að öðru leyti en því að Ísland verður mun viðkvæmara fyrir vestanáttum, vegna þeirrar saltþynningar sem orðið hefur í sjónum vestan við landið.

 

Spáir mildum vetri í kjölfar hlýs sumars