Um hvað á að kjósa ?

Stjórnvöld hafa sett Alþingi í gíslingu. Af þvermóðsku skal keyra þar í gegn tillögu um þjóðaratkvæðagreiðslu um nýja stjórnarskrá. En er það svo, er verið að kjósa um nýja stjórnarskrá? Aldeilis ekki. Þá er ekki um bindandi kosningu að ræða.

Í þingskjali um skipan stjórnlagaráðs eru tilgreind 8 atriði í grein 1.1., sem ráðinu var sérstaklega ætlað að fjalla um, en auk þess var því heimilt að skoða önnur atriði stjórnarskrárinnar. Þessi atriði eru eftirfarandi:

    1.     Undirstöður íslenskrar stjórnskipunar og helstu grunnhugtök hennar.
    2.     Skipan löggjafarvalds og framkvæmdarvalds og valdmörk þeirra.
    3.     Hlutverk og stöðu forseta lýðveldisins.
    4.     Sjálfstæði dómstóla og eftirlit þeirra með öðrum handhöfum ríkisvalds.
    5.     Ákvæði um kosningar og kjördæmaskipan.
    6.     Lýðræðislega þátttöku almennings, m.a. um tímasetningu og fyrirkomulag þjóðaratkvæðagreiðslu, þar á meðal um frumvarp til stjórnarskipunarlaga.
    7.     Framsal ríkisvalds til alþjóðastofnana og meðferð utanríkismála.
    8.     Umhverfismál, þar á meðal um eignarhald og nýtingu náttúruauðlinda.

Ekki á þó að kjósa um tillögur stjórnlagaráðs á öllum þessum þessum atriðum, þó það lægi kannski beinast við. Heldur eru valin atriði sem hugsanlega er auðveldara að fá sem víðtækasta samþykkt um, þó ekki tillögur ráðsins í heild um þær greinar, heldur eru þær teknar úr samhengi. Þetta er það sem kjós skal um:

  

   1) Náttúruauðlindir lýstar þjóðareign?
   2) Ákvæði þjóðkirkju óbreytt frá því sem nú er?
   3) Persónukjör í kosningum heimilað í meira mæli en nú er?
   4) Ákvæði um að atkvæði kjósenda alls staðar af landinu vegi jafnt?
   5) Ákvæði um að tiltekinn hluti kosningabærra manna geti farið fram á þjóðaratkvæðagreiðslu? Ef já, hversu hátt hlutfall á þetta að vera 10%, 15% eða 20%?

Það sér hver maður að svona framsetning þjónar einungis einum tilgangi, að ná fram samþykki þjóðarinnar.

En skoðum þetta aðeins. Af þeim átta atriðum sem strjórnlagaráði var sérstaklega ætlað að skoða eru einungis spurt um þrjú! Hvers vegna ekki öll átta?  Hvers vegna er t.d. ekki spurt um tillögur ráðsins um lið 7, grein 1.1. í þingályktuninni um skipan stjórnlagaráðs?

Skoðum aðeins þessa sérvöldu greinarparta.

1. Náttúruauðlindir lýstar þjóðareign. Auðvitað vilja allir að auðlindir þjóðarinnar verði áfram í eigu hennar! En hvað felst í þessari spurningu? Hverjar eru tillögur stjórnlagaráðs um þetta efni? Grein 34 í tillögum ráðsins fjalla um þetta mál. Orðalag hennar er þó með þeim hætti að auðvelt er að teigja hana og toga á allan hátt og ljóst að dómstólar landsins munu fá nægan starfa verði þessi grein samþykkt. Þá stangast grein 34 í tillögunum á við grein 13 og veldur því enn frekari árekstrum og kallar á enn fleiri dómsmál!!

2. Ákvæði um þjóðkirkju verði áfram óbreytt frá því sem nú er. Þeta er undarleg spurning þar sem ekki er verið að spyrja um tillögur um nýja stjórnarskrá, heldur er verið að spyrja um gildandi stjórnarskrá! Grein 19 í tillögum stjórnlagaráðs fjallar um kirkjuskipan. Í stuttu máli afsalaði ráðið þessum málaflokk til Alþingis.

3. Persónukjör í kosningum heimilað í meira mæli en nú er. Enn er ekki verið að spyrja um tillögur stjórnlagaráðs. Grein 39 í þeim tillögum tekur á Alþingiskosningum. Það er frekar erfitt að klóra sig fram úr þeirri grein og sennilega ekki nema á færi færustu lögfræðinga. Þó má lesa út úr þessari grein að verið sé að lögfesta í stjórnarskrá ákveðið kosningafyrirkomulag. Það sama og reyndist stjórnvöldum ofviða að ráða við þegar kjósa átti til stjórnlagaþings. Við höfum ágætis kosningafyrirkomulag sem engin ástæða er til að breyta, hvort sem persónukjör verði aukið eða ekki. Í öllu falli er þessi grein í tillögunum með öllu ófær!

4. Ákvæði um að atkvæði kjósenda allstaðar sf af landinu vegi jafnt. Þessi spurning er samhljóða annari málsgrein greinar 39 í tillögum stjórnlagaráðs. Þetta er gamall kratadraumur og líklegt að hann rætist núna. Það er deginum ljósara að þeir sem búa á höfuðborgarsvæðinu kjósa með þessari grein, en aðrir verða á móti. En er það svo að atkvæðavægi eigi að vera jafnt? Er réttlátt að sá sem býr út á landi og á því mun erfiðara með að sækja sér þjónustu stjórnvaldsins hafi sama vægi og þeir sem geta sinnt slíkum erindum í matartímanum? Víða erlendis er markvisst haft misjafnt vægi atkvæða, eftir því hversu nálægir þeir eru stjórnvöldum. T.d. er vægi þeirra sem búa í Alaska margfallt meira en þeirra sem búa nær Washington DC. Þetta er mál sem á vissulega eftir að verða mikið hitamál.

5. Ákvæði um að tiltekinn hluti kosningabærra manna geti farið fram á þjóðaratkvæðagreiðslu? Ef já, hversu hátt hlutfall á þetta að vera 10%, 15% eða 20%?  Nokkuð plain spurning, ekki satt? En skoðum tillögur ráðsins. Greinar 65 og 67 taka á þessu atriði. Þegar þær eru lesnar verður þessi spurning ekki svo einföld. Tímamörk og kvaðir sem þar eru settar fram eru með þeim hætti að þetta verður nánast ómarktækt. Það hefði t.d. ekki verið hægt að óska kosninga um icesave lögin samkvæmt tillögum ráðsins!

Grein 111 í tillögum stjórnlagaráðs er svar þess við grein 1.1 lið 7, í þingsályktun um skipan stjórnlagaráðs. Það hefði verið full ástæða til að spyrja þjóðina um þá grein, fá vilja þjóðarinnar á því hvort stjálfstæði þjóðarinnar geti legið í höndum 32 þingmanna!!

Þá eru fleiri undarlegar greinar í þessum tillögum, auk þess sem margar eru með svo loðnu orðfæri að auðvelt er að skilja á fleiri en einn veg, auk greina sem ekki eiga heima í stjórnarskrá landa.

Heill kafli, nr. IV, er með þeim ósköpum að þegar hafa orðið deilur um þýðingu hans og sýnist sitt hverjum. Jafnvel ráðsmenn sjálfir eru ekki sammála um hvernig beri að túlka þann kafla!!

Það er ljóst að ekki er verið að kjósa um tillögur stjórnlagaráðs um nýja stjórnarskrá, heldur er verið að kjósa um fimm valin atriði sem þjóna hagsmunum stjórnvalda. Fimm atriði sem fámennur hópur hefur valið sérstaklega án allrar umræðu á Alþingi, en það er jú Alþingi sem hefur með breytingu á stjórnarskrá að gera, ekki stjórnvöld eða embættismenn!

Tillögur stjórnlagaráðs um nýja stjórnarskrá er upp á 114 greinar. Að kjósa um fimm atriði sem ekki einu sinni öll koma inn á þessar tillögur, getur ekki með nokkru móti talist kosning um nýja stjórnarskrá, alveg sama hvernig menn velta því fyrir sér og hversu mikill sem vilji manna er til að svo sé. Þessi kosning er einn alsherjar skrípaleikur!!

Þá er ljóst að ekki er um bindandi kosningu að ræða, svo það skiptir í raun engu máli hver niðurstaða hennar verður.

Hvers vegna þarf þá að setja Alþingi í gíslingu í marga daga út af þessu máli? Hvers vegna er ekki bara hægt að láta það fara þá leið sem lög bjóða og taka málið til meðferðar innan þingsins. Kosning nú breytir engu hvort eð er!!

Það er einungis ein skýring á þessu, Það er ekki vilji Jóhönnu til að ný stjórnarskrá verði afgreidd fyrir næstu kosningar. Hún vill fá gerfikosningu um eitthvað sem enginn í raun veit hvað er og með því frest málinu í þrjá mánuði. Ef vilji væri hjá henni, hefði málið verið tekið til efnislegrar meðferðar strax eftir að ráðið skilaði sínum tillögum til forseta Alþingis.

Jóhanna getur ekki hugsað þá hugsun til enda að þessu máli verði lokið fyrir næstu kosningar, þá missir hún eitt af þeim vopnum sem hafa dugað henni svo vel í kosningabaráttu hingað til!

 

Talað í rúmar 35 klukkustundir

Athugasemdir

[Hrólfur Þ Hraundal, 20.5.2012 kl. 11:58]

Mér skilst að það sé í raun ekki ætlast til að það sé kosið um neitt, en samt kosið, líklega Jóhönnu til dýrðar því hún þykist ekki heldur hvað á að kjósa um og ætti hún samt að vita því er hún þó norn.

Að því er bestu menn ætla þá er þetta bara dýr óbindandi skoðanakönnun, sem Jóhanna ætti að borga sjálf. 

Við þurfum að borga leikföngin okkar sjálfir og eru þau þó ekki þjóðarskaðræði.   En hvernig sem þetta er þá er alltaf tilgangur með öllu sem nornir gera.