Loksins, loksins !!

Fjármálaráðherra opnar hér loks umræðu um mál sem fyrir löngu ætti að vera komið á dagskrá stjórnmálanna. Hann fer reyndar frekar fínt í þetta, segir að vegið sé að stoðum EES samningsins, meðan öllum ætti að vera ljóst að hann er fyrir löngu fallinn.

Aðild Íslands að EES var samþykkt af Alþingi í byrjun tíunda áratugar síðustu aldar. Miklar deilur voru meðal þjóðarinnar um þá aðild og margir sem bentu á að með þessum samningi væri verið að vega að sjálfstæði þjóðarinnar. Að verið væri að hygla auðvaldinu umfram hinu þjóðlega valdi.

Að lokum, eftir miklar umræður á þingi og fullyrðingum um að sjálfstæði okkar væri í engu skert, náðist nægjanlegur meirihluti fyrir samþykkt samningsins. Ekki höfðu þó þingmenn kjark til að láta þjóðina sjálfa um ákvarðanavald í þessu máli.

Enginn efast lengur um að samningurinn skerðir verulega sjálfstæði þjóðarinnar. Tilskipanir ESB eru lögleiddar hér á færibandi og ef búrókrötum Brussel þykir ekki nógu vel ganga, er umsvifalaust farið með málið fyrir dómstól. Kjarkur eða vilji íslenskra ráðamanna, sama hvar í flokki þeir eru, hefur ekki verið nægur til að spyrna á móti.

Framanaf voru þessar tilskipanir ekki svo margar og flestar á sviði viðskipa er sneru að þeim málefnum er samningurinn sneri um. Síðan fór þeim fjölgandi og æ oftar um eitthvað sem okkur kom í sjálfu sér lítið eða ekkert við. Það sem verra var, að bera fór á tilskipunum er beinlínis skertu hag lands og þjóðar. Það var síðan um miðjan fyrsta áratug þessarar aldar, sem málin fóru að fara úr böndum. Bæði var nú svo komið að erfitt reyndist að standa gegn ákvörðunum ESB, en verra þó að hótanir um málssóknir fóru að verða algengari. Alvaran kom síðan í kjölfarið, þegar ESB tók að beita EFTA dómstólnum af krafti gegn okkur. Í raun féll aðild okkar að EES samningnum við fyrsta dóm EFTA, er féll okkur í óhag. Þar með var sýnt að ákvarðanavald Alþingis var orðið skert og um leið sjálfstæði þjóðarinnar.

Eðli tilskipana ESB er einfalt. Það byggir á þeirri einföldu staðreynd að verja sambandið frá umheiminum. Eru tollamúrar til varnar utanaðkomandi samkeppni. Fyrir okkur hér á Íslandi er það svo sem gott og gilt, en á í engu erindi til okkar. Við erum utan ESB og gerum okkar samninga við þjóðir utan þess að okkar vild. Þó erum við bundin við að þeir samningar uppfylli kröfur ESB í ýmsum málum. Má t.d. nefna að við getum ekki keypt ýmsa vöru frá þjóðum utan ESB nema þær séu samþykktar af sambandinu, séu CE merktar.

Nú, hin síðari ár, sér í lagi eftir desember 2010 er Lissabon sáttmálinn tók gildi, með tilheyrandi eðlisbreytingu sambandsins, hefur enn sigið á ógæfuhlið okkar gagnvart EES samningnum. Aukin harka ESB gagnvart okkur og sífellt fleiri dómsmál, dómsmál þar sem EFTA dómstólnum er beitt af afli og jafnvel farin sú leið að láta dómstólinn dæma í málum eftir greinum samningsins sem ekki eiga við, til að komast að "réttri" niðurstöðu. Þá er ljóst að ýmis stór mál eru í farvatni ESB, er munu skerða enn frekar sjálfstæði okkar. Eitt er þegar komið á dagskrá, svokallað ACER verkefni, en um það má lesa í bloggi Bjarna Jónssonar. Þar er um mál að ræða sem mun í raun skilja á milli þess hvort við verðum áfram þjóð eða ekki.

En það er fleira. ESB hefur verið að gera viðskiptasamninga við aðrar þjóðir, utan Evrópu. Nú síðast samning við Kanada. Þar er um mun hagstæðari samning að ræða á viðskiptasviðinu, án þess þó að þurfa að sitja undir því að láta sjálfstæðið í hendur búrókrata í Brussel. Bretland er að yfirgefa sambandið og hafa ráðamenn þar sagt að aðild að EES komi ekki til greina. Víst er þó að viðskiptasamningur mun verða gerðar milli Bretlands og ESB. Það er lífsspursmál fyrir báða aðila, einkum sambandið. Gera verður ráð fyrir að slíkur samningur verði á svipuðum nótum og samningur ESB við Kanada. Í það minnsta mun sá samningur ekki fela í sér sömu kvaðir og EES samningurinn.

Norðmenn fylgjast vel með þróun Brexit og hafa gefið út að skoða þurfi hvort réttara sé að taka upp EES samninginn eða að segja honum upp.

Það er gleðilegt að fjármálaráðherra hafi nú loks vakið þetta mál upp af þyrnirósarsvefni. Ekki seinna vænna. Vonandi munu þingmenn taka málefnalega umræðu um þetta, en ekki troða því í skotgrafir, sem þeim er svo gjarnt. Ekki síst í ljósi þess að ACER mun væntanlega verða á dagskrá Alþingis á þessu þingi. Það mál þarf að skoða vel, svo við missum ekki ákvarðanavald yfir gulleggi okkar, raforkunni. Það verður ekki aftur snúið, ef þingmenn standa ekki í lappirnar í því máli!!

 

Vegið að grunnstoðum EES-samningsins